कहानजैनशास्त्रमाळा ]
वा । कथं ? अव – समन्ताद्द्धं परमातिशयप्राप्तं मानं केवलज्ञानं यस्यासौ वर्धमानः । ‘अवाप्योरल्लोपः’ इत्यवशब्दाकारलोपः । श्रिया बहिरंगयाऽन्तरंगया च समवसरणानन्त- चतुष्टयलक्षणयोपलक्षितो वर्धमानः श्रीवर्धमान इति व्युत्पत्तेः, तस्मै । कथंभूताय ? ‘निर्धूतकलिलात्मने’ निर्धूतं १स्फोटितं कलिलं ज्ञानावरणादिरूपं पापमात्मन आत्मनां वा भव्यजीवानां येनासौ निर्धूतकलिलात्मा तस्मै । ‘यस्य विद्या’ केवलज्ञानलक्षणा । किं करोति ? ‘दर्पणायते’ दर्पण इवात्मानमाचरति । केषां ? ‘त्रिलोकानां’ त्रिभुवनानां । कथंभूतानां ? ‘सालोकानां’ अलोकाकाशसहितानां । अयमर्थः — यथा दर्पणो निजेन्द्रियागोचरस्य मुखादेः प्रकाशकस्तथा सालोकत्रिलोकानां तथाविधानां तद्विद्या प्रकाशिकेति । अत्र च पूर्वार्द्धेन भगवतः सर्वज्ञतोपायः, २उत्तरार्धेन च सर्वज्ञतोक्ता ।।१।। वर्धमान स्वामीने अथवा तीर्थंकरोना समुदायने; वर्धमान स्वामीनो व्युत्पत्तिअर्थ केवी रीते थाय छे? ‘अव’ एटले समस्त प्रकारे ‘ऋद्धं’ परम अतिशयने प्राप्त थयुं छे, ‘मानं’ जेमनुं केवळज्ञान ते वर्धमान (अव + ऋद्ध + मान) छे. ‘अवाप्योरल्लोपः’ ए व्याकरण सूत्रना आधारे ‘अव’ शब्दना ‘अ’नो लोप थयो छे. ‘श्रीवर्धमानः’ श्री एटले लक्ष्मीथी अर्थात् बहिरंग अने अंतरंग लक्ष्मीथी — समवसरणादिरूप बहिरंग लक्ष्मी अने अनंत दर्शन, अनंत ज्ञानादि, अनंत चतुष्टयरूप अंतरंग लक्ष्मीथी उपलक्षित, जे वृद्धि पामे ते श्री वर्धमान छे एम व्युत्पत्ति ( - अर्थ) छे. तेओ केवा छे? ‘निर्धूत कलिलात्मने’ जेमणे पोताना आत्माना अथवा भव्य जीवोना आत्माना मलनो - ज्ञानावरणादि पापनो नाश कर्यो छे. एवा तेमने, जेमनी केवळज्ञानरूप विद्या शुं करे छे? ‘दर्पणायते’ दर्पणनी जेम आत्मामां प्रगट करे छे, कोने? ‘त्रिलोकानां’ त्रण लोकने. केवा लोकने? ‘सालोकानां’ अलोकाकाश सहित (लोकने). आनो अर्थ ए छे के जेम दर्पण (दर्शकनी - देखनारनी) निज इन्द्रियोने अगोचर (अविषयभूत) एवा मुखादिने प्रकाशित करे छे, (प्रगट करे छे,) तेम तेवा प्रकारना अलोक सहित त्रणे लोकने तेमनुं ज्ञान (केवळज्ञान) प्रकाशित करे छे.
अहीं (श्लोकना) पूर्वार्धथी भगवाननी सर्वज्ञतानो उपाय अने उत्तरार्धथी सर्वज्ञता कहेवामां आवी छे.
भावार्थ : — जेओ समवसरणादिरूप बहिरंग लक्ष्मीथी तथा अनंत दर्शनादि १. स्फे टितं घ० । २. उपायकर्म ग० ।