108 ]
धनधान्यद्रव्यादिसम्पत्तिः, एतैः सनाथा सहिताः । तथा ‘माहाकुला’ महच्च तत् कुलं च माहाकुलं तत्र भवाः । ‘महार्था’ महान्तोऽर्था धर्मार्थकाममोक्षलक्षणा येषाम् ।।३६।। ‘विभवः’ dhan, dhAnya, dravyAdi sampatti – e sarvathI yukta chhe jeo evA tathA ‘माहाकुलाः’ jeo uchcha kuLamAn utpanna thAy chhe evA ane ‘महार्थाः’ jemane dharma, artha, kAm ane mokSharUp mahAn artho sAdhya chhe evA (arthAt jeo dharma, artha, kAm ane mokShanA sAdhak chhe evA) — samyagdraShTi jIvo manuShyanA tilak thAy chhe.
bhAvArtha : — shuddha samyagdraShTi jIvo (marIne) utsAh, pratAp, kAnti, baL, vidyA, kIrti, unnati, vijay ane sampatti sahit uchcha kuLavAn ane dharma – arthAdi puruShArthonA sAdhak manuShyonA shiromaNi – rAjA thAy chhe.
samyagdraShTine shuddhatAnI sAthe sahachararUpe shubhabhAv paN hoy chhe. te shubhabhAvane ahIn vyavahAradharma samajavo. tenA phaLarUpe tene lakShmI vagereno sanyog thAy chhe, parantu tene puNyabhAvanun ke tenA phaLarUp sanyogI padArthanun svAmitva hotun nathI, shraddhAmAn – abhiprAyamAn teno svIkAr nathI.
chAritranI nabaLAInA kAraNe tenun sanyogI padArtha taraph lakSha jAy chhe, parantu te sanyogI bhAvanI sAthe paN te ekatA karato nathI, tethI mokShano puruShArtha chAlu rAkhI, te badhAno abhAv karI mokSha prApta kare chhe. tenun nAm dharma – artha – kAm ane mokShano puruShArtha chhe em samajavun. A draShTie ja samyagdraShTi jIvone ‘माहार्थाः’ arthAt dharma – artha – kAm ane mokShanA sAdhak kahyA chhe.
jem kheDUt anAj mATe khetI kare chhe, parantu tene anAj sAthe anAyAse khaDanI (ghAsanI) paN prApti thAy chhe, tem samyagdraShTine mokSha mATe puruShArtha vachche sahajapaNe – anAyAse chakravartIpadAdi puNyanI sAmagrI maLyA vagar rahetI nathI. (juo, paramAtmaprakAsh gAthA 61, sanskRit TIkA, adhyAy 2 ane bRuhad dravyasangrah (hindI) gAthA 38, pRuShTha 151; (gujarAtI) pRuShTha 181.)
A prakAranI mokShamArganI sthiti chothA guNasthAnathI chhaThThA guNasthAn sudhI hoy chhe, A darshAvavA mATe TIkAkAre samyagdraShTi jIvone ‘माहार्थाः’ kahyA chhe.
vaLI A gAthAthI e phalit thAy chhe ke – samyagdraShTi mokShamArgI chhe ane te