kahAnajainashAstramALA ]
‘स्थूलवधाद् व्युपरतेः’ । कथमित्याह ‘छेदनेत्यादि’ कर्णनासिकादीनामवयवानामपनयनं छेदनं, अभिमतदेशे गतिनिरोधहेतुर्बन्धनं, पीडा दण्डकशाद्यभिघातः, ‘अतिभारारोपणं’ न्याय्यभारादधिकभारारोपणं । न केवलमेतच्चतुष्टयमेव किन्तु ‘आहारवारणापि च’ आहारस्य अन्नपानलक्षणस्य वारणा निषेधो धारणा वा निरोधः ।।५४।। pAnch. konA? ‘स्थूलवधाद्व्युपरतेः’ sthUL hinsAthI viratinA (arthAt ahinsANuvratanA). kevA? te kahe chhe — ‘छेदनेत्यादि’ kAn, nAk Adi avayavone kApavA te chhedan, iShTa sthAne jatA aTakAvavAno je hetu thAy chhe te bandhan, lAkaDI, chAbUk AdithI mAravun te pIDan – pIDA, ‘अतिभारारोपणं’ uchit (vyAjabI – nyAyI) bhArathI adhik bhAr lAdavo, keval A chAr ja (atichAr) chhe eTalun ja nahi, kintu ‘आहारवारणापि च’ anna – pAnarUp AhArano niShedh – nirodh karavo (kaTake kaTake thoDok devo) em pAnchamo atichAr paN chhe.
bhAvArtha : — vratanA ekadesh bhangane atichAr kahe chhe ane vrat – bhAv bhang karavAmAn nirargal (svachchhanda) pravRutti hovI tene anAchAr kahe chhe. atichArathI vratano bhang thato nathI, paN doSh lAge chhe ane anAchArathI vratano bhang thAy chhe.1
nathI, parantu tene ange jIvane je bhAv thAy chhe te pramAd bhAvane atichAr kahevAmAn Ave chhe.
atichAr sambandhI badhI gAthAomAn A pramANe samajavun. 54. 1. viShayomAn pravRuttine atichAr ane ati Asaktine anAchAr kahe chhe.
२. बन्धवधच्छेदातिभारारोपणान्नपाननिरोधाः । (tattvArthasUtra adhyAy 7 – 25)