154 ]
‘स्थूलमृषावादवैरमणं’ स्थूलश्चासौ मृषावादश्च तस्माद्वैरमणं विरमणमेव वैरमणं । ‘तद्वदन्ति’ के ते ? ‘सन्तः’ सत्पुरुषाः गणधरदेवादयः । तत्किं, सन्तो यन्न वदन्ति । ‘अलीकमसत्यं’ । कथंभूतं ? ‘स्थूलं’ यस्मिन्नुक्ते स्वपरयोर्वधबन्धादिकं राजादिभ्यो भवति तत्स्वयं तावन्न वदति । तथा ‘परान’न्यान् तथाविधमलीकं न वादयति । न केवलमलीकं किन्तु ‘सत्यमपि’ चोरोऽयमित्यादिरूपं न स्वयं वदति न परान् वादयति । किंविशिष्टं यदुक्तं
e pramANe ahinsANuvratanun pratipAdan karIne have anRutavirati aNuvratanun (satyANuvratanun) pratipAdan karatA kahe chhe —
anvayArtha : — [यत् ] puruSh je [स्थूलं ] sthUL [अलीकम् ] jUTh – asatya [न वदति ] na to pote bole chhe ane [न ] na [परान् ] bIjAnonI pAse [वादयति ] bolAve chhe tathA [विपदे ] (anyanI) Apatti mATe (arthAt anyano ghAt thAy tevun) [सत्यम् अपि ] satya paN [न वदति न परान् वादयति ] pote bolato nathI ane bIjAone bolAvato nathI, [तत् ] tene [सन्तः ] gaNadharAdik mahApuruSho [स्थूलमृषावादवैरमणम् ] sthUL jUThathI viratirUp (arthAt satyANuvrat) [वदन्ति ] kahe chhe.
TIkA : — ‘यत् स्थूलमृषावादवैरणम्’ je sthUL asatya vachan tenAthI virati tene sthUL satyANuvrat kahe chhe. koN te? ‘सन्तः’ gaNadharadevAdi santa puruSho. te shun? santo ke je bolatA nathI. ‘अलीकमसत्यम्’ asatya (jUTh). kevun (jUTh)? ‘स्थूलम्’ sthUL jUTh arthAt je bolavAthI rAjAdi taraphathI sva – parano vadh – bandh Adi thAy tevun (jUTh), ‘न वदति’ pratham to pote bolato nathI ane ‘परान् न वादयति’ bIjA pAse tevun jUTh bolAvato nathI; kevaL jUTh nahi kintu ‘A chor chhe’ ityAdi rUp ‘सत्यमपि’ satya paN svayam bolato nathI ane anya pAse bolAvato nathI. kevun (satya)? je bolelun vachan satya