kahAnajainashAstramALA ]
धनश्रीश्रेष्ठिन्या हिंसातो बहुप्रकारं दुःखफलमनुभूतं । सत्यघोषपुरोहितेनानृतात् । तापसेन चौर्यात् । आरक्षकेन कोट्टपालेन ब्रह्माणि वृत्यभावात् । ततोऽव्रतप्रभवदुःखानुभवने उपाख्येया दृष्टान्तत्वेन प्रतिपाद्याः । के ते । धनश्रीसत्यघोषौ च । न केवलं एतौ एवं किन्तु तापसारक्षकावपि । तथा तेनैव प्रकारेण श्मश्रुनवनीतो वणिक्, यतस्तेनापि परिग्रहनिवृत्यभावतो बहुतरदुःखमनुभूतं । यथाक्रमं उक्तक्रमानतिक्रमेण हिंसादिविरत्यभावे एते उपाख्येयाः प्रतिपाद्याः । तत्र धनश्री हिंसातो बहुदुःखं प्राप्ता ।
anvayArtha : — [धनश्रीसत्यघोषौ च ] dhanashrI (sheThANI) ane satyaghoSh (purohit) [तापसारक्षकौ अपि ] ek tApasI ane koTavAl (yamadanD) [तथा ] ane [श्मश्रुनवनीतः ] shmashrunavanIt (vaNik) [यथाक्रमम् ] anukrame hinsAdi pAnch pApamAn [उपाख्येयाः ] upAkhyAn karavA yogya chhe — draShTAnt devA yogya chhe.
TIkA : — dhanashrI sheThANIe hinsAne lIdhe bahu prakAranun dukhaphaL anubhavyun. satyaghoSh purohite asatyane lIdhe, tApase chorInA kAraNe, ArakShak koTavAle brahmamAn vRuttinA abhAvane lIdhe (arthAt abrahmabhAv – kushIlanA lIdhe) ane lubdhadatta shmashrunavanIte parigrahanI tRuShNAne lIdhe bahu dukh anubhavyun. tethI avrat (pAp) janit dukh anubhavavAmAn (prasiddha thayelI vyaktionAn nAm) draShTAnt tarIke kahevA yogya chhe. te koN? dhanashrI ane satyaghoSh kevaL e be ja nahi, kintu tApas ane ArakShak (koTavAL) paN, tathA te ja prakAre prasiddha shmashrunavanIt vaNik paN, kAraN ke teNe paN parigrahatyAganA abhAve adhik dukh bhogavyun. kramanun ullanghan karyA vinA – kramAnusAr hinsAdinA tyAganA abhAvamAn (hinsAdi pApomAn) temane (draShTAntarUpe) kahevAn yogya chhe. temAn dhanashrI hinsAthI bahu dukh pAmI.