200 ]
तथा तेषां तत्परिणतावपरमपि हेतुमाह : —
‘चरणमोहपरिणामा’ भावरूपाश्चारित्रमोहपरिणतयः । ‘कल्प्यन्ते’ उपचर्यन्ते । किमर्थं ? महाव्रतनिमित्तं । कथंभूताः सन्तः ? ‘सत्वेन’ ‘दुःखधारा’ अस्तित्वेन महता कष्टेनावधार्यमाणाः सन्तोऽपि तेऽस्तित्वेन लक्षयितुं न शक्यन्त इत्यर्थः । कुतस्ते दुखधाराः ? ‘मन्दतरा’ अतिशयेनानुत्कटाः । मन्दतरत्वमप्येषां कुतः ? ‘प्रत्याख्यानतनुत्वात्’ । प्रत्याख्यान- शब्देन हि प्रत्याख्यानावरणाः द्रव्यक्रोधमानमायालोभा गृह्यन्ते । नामैकदेशे हि प्रवृत्ताः शब्दा नाम्न्यपि वर्तन्ते भीमादिवत् । प्रत्याख्यानं हि सविकल्पेन हिंसादिविरतिलक्षणः संयमस्तदा-
tathA temane (aNuvratone) mahAvratonA pariNAmane paN prApta thavAmAn bIjun kAraN kahe chhe —
anvayArtha : — [प्रत्याख्यानतनुत्वात् ] pratyAkhyAnAvaraN kaShAyano mand uday hovAthI [मंदतराः ] atyant mand avasthAne prApta thayel, [सत्त्वेनदुःखधाराः ] astitvapaNe (teo chhe evA hayAtI rUpe) mahAmushkelIthI jANavAmAn Ave tevA [चरणमोहपरिणामाः ] chAritramohanIyanAn pariNAmone [महाव्रताय प्रकल्प्यन्ते ] mahAvrat jevA kalpavAmAn Ave chhe.
TIkA : — ‘चरणमोहपरिणामाः’ bhAvarUp chAritramohanA pariNAmo ‘प्रकल्प्यन्ते’ kalpavAmAn Ave chhe – upachArathI kahevAmAn Ave chhe. shA rUpe? mahAvrat tarIke. kevAn te pariNAmo? ‘सत्त्वेन दुःखधाराः’ ‘teonun astitva chhe’ – em mahAmushkelIe nirdhAr karI shakAy tevA – astipaNe paN teo lakShamAn na AvI shake tevA. shAthI teo mahAmushkelIe nirdhAr karI shakAy tevA chhe? ‘मन्दतराः’ atishay mand chhe evA hotA thakA. teo atimand paN shAthI chhe? ‘प्रत्याख्यानतनुत्वात्’ pratyAkhyAn shabdathI pratyAkhyAnAvaraN dravya krodh – mAn – mAyA – lobh samajavAn, kAraN ke nAmanA ekadeshane kahenArA shabdo AkhA nAmane paN batAve chhe, bhImAdinI mAphak. (jem bhIm kahevAthI bhImasen samajAy chhe