kahAnajainashAstramALA ]
‘अनर्थदण्डव्रतं विदु’र्जानन्ति । के ते ? ‘व्रतधराग्रण्यः’ व्रतधारणां यतीनां मध्येऽग्रण्यः प्रधानभूतास्तीर्थंकरदेवादयः । ‘विरमणं व्यावृत्तिः । केभ्यः ? ‘सपापयोगेभ्यः’ पापेन सह योगः सम्बन्धः पापयोगस्तेन सह वर्तमानेभ्यः पापोपदेशाद्यनर्थ- दण्डेभ्यः । किंविशिष्टेभ्यः ? ‘अपार्थकेभ्यः’ निष्प्रयोजनेभ्यः । कथं तेभ्यो विरमणं । ‘अभ्यन्तरं दिगवधेः’ दिगवधेरभ्यन्तरं यथा भवत्येवं तेभ्यो विरमणं । अतएव दिग्विरतिव्रतादस्य भेदः । तद्व्रते हि मर्यादातो बहिः पापोपदेशादिविरमणं अनर्थदण्डविरतिव्रते तु ततोऽभ्यन्तरे तद्विरमणं ।।७४।।
अथ के ते अनर्थदण्डा यतो विरमणं स्यादित्याह —
TIkA : — ‘अनर्थदण्डव्रतं विदुः’ anarthadanDavrat jANe chhe – kahe chhe. koN te (kahe chhe) ‘व्रतधरागण्यः’ vratadhArI muniomAn pradhAnabhUt tIrthankaradev Adi, (kone kahe chhe?) ‘विरमणम्’ vyAvRuttine (viraktine), konAthI (vyAvRutti,) ‘सपापयोगेभ्यः’ pApasahit yog eTale sambandh – te pApayog (yog) sahit vartatA pApopadeshAdi anarthadanDathI (vyAvRutti). kevA anarthadanDothI? अपाथकेभ्यः’ niShprayojan (anarthadanDathI). temanAthI kevI rIte vyAvRutti? ‘अभ्यंतरंदिगवधेः’ dishAonI maryAdAnI andar thAy temanAthI vyAvRutti. tethI digvirativratathI Ano bhed chhe – Anun judApaNun chhe. kAraN ke digvratamAn maryAdAnI bahAr pApopadeshAdithI virati (vyAvRutti) hoy chhe ane anarthadanDavirati vratamAn to maryAdAnI andar tenAthI (arthAt pApopadeshAdithI) vyAvRutti hoy chhe.
bhAvArtha : — digvratamAn karelI maryAdAnI andar niShprayojan (bematalab) pApopadeshAdirUp pApapUrNa man – vachan – kAyanI pravRuttithI viramavun – virakta thavun, tene tIrthankaradevAdi anarthadanDavrat kahe chhe.
digvratamAn ane anarthadanDavratamAn pher (taphAvat) e chhe ke —
digvratamAn karelI maryAdAnI bahAr pApopadeshAdi sambandhI man – vachan – kAyanI pravRuttithI vyAvRutti (virakti) hoy chhe, jyAre anarthadanDavratamAn digvratathI karelI maryAdAnI andar prayojanarahit pApopadeshAdinI pravRuttithI vyAvRutti hoy chhe. 74.
have te anarthadanD kayA chhe ke jenAthI vyAvRutti hovI joIe? te kahe chhe —