216 ]
पंचेन्द्रियाणामयं ‘पाञ्चेन्द्रियो विषयः’ । ‘भुक्त्वा’ ‘परिहातव्य’ स्त्याज्यः स ‘भोगो’ऽशनपुष्पगंधविलेपनप्रभृतिः । यः पूर्वं भुक्त्वा पुनश्च भोक्तव्यः स ‘उपभोगो’ वसनाभरणप्रभृतिः वसनं वस्त्रम् ।।८३।।
१
त्रसहतिपरिहरणार्थं क्षौद्रं पिशितं प्रमादपरिहृतये ।
मद्यं च वर्जनीयं जिनचरणौ शरणमुपयातैः ।।८४।।
TIkA : — ‘पाञ्चेन्द्रियः विषयः’ pAnch indriyo sambandhI viShayo, ‘भुक्त्वा परिहातव्यस्त्याज्यः’ bhogavIne je chhoDavA yogya chhe, te ‘भोगः’ bhog chhe. jem ke ‘अशनप्रभृति’ bhojan, puShpa, gandh, vilepan vagere. je (viShayo) pahelAn ‘भुक्त्वा’ bhogavIne ‘पुनश्च भोक्तव्यः’ pharIthI bhogavavA yogya chhe te ‘उपभोगः’ upabhog chhe, jem ke ‘वसनप्रभृतिः’ (vastra) AbhUShaN vagere.
bhAvArtha : — je pAnch indriyono viShay (padArtha) ekavAr bhogavyA pachhI pharIthI bhogavavA yogya rahe nahi tene bhog kahe chhe; jem ke bhojan, gandh, mALA vagere ane je padArtha vAramvAr bhogavavAmAn Ave chhe tene upabhog kahe chhe; jem ke vastra, AbhUShaN vagere.
je bhog – upabhoganI vastuone bhogavavAmAn AvatAn dravyahinsA thAy te to sarvathA tyAjya chhe, parantu je vastuo bhogavavAmAn AvatAn dravyahinsA to nathI thatI, paN tene bhogavavAnI lAlasArUp rAgajanit bhAvahinsA avashya thAy chhe; mATe tene ghaTADavA mATe tevI vastuonun kALanI maryAdAthI parimAN karavun yogya chhe. 83.
dArU Adi padArtha bhogarUp hovA chhatAn, (temAn) tras jIvono ghAt thato hovAnA kAraNe aNuvratadhArIoe teno tyAg karavo em kahe chhe —
anvayArtha : — [जिनचरणौ ] jinendradevanA charaNonA [शरणम् ] sharaNe [उपयातैः ] gayelA (shrAvakoe) [त्रसहतिपरिहरणार्थम् ] tras jIvonI hinsA dUr karavA mATe [क्षौद्रं ] madhu, [पिशितम् ] mAnsano [च ] ane [प्रमादपरिहृतये ] pramAdano parihAr (tyAg) karavA mATe [मद्यम् ] dArUno [वर्जनीयम् ] tyAg karavA yogya chhe. १. मद्यादिरूपभोगरूपोऽपि घ ।