kahAnajainashAstramALA ]
‘यदनिष्टं’ उदरशूलादिहेतुतया प्रकृतिसात्म्यकं यन्न भवति ‘तद्व्रतयेत्’ व्रतनिवृत्तिं कुर्यात् त्यजेदित्यर्थः । न केवलमेतदेव व्रतयेदपितु ‘यच्चानुपसेव्यमेतदपि जह्यात्’ । यच्च यदपि गोमूत्र – करभदुग्ध – शंखचूर्ण – ताम्बूलोद्गाललाला – मूत्र – पुरीष – श्लेष्मादिकमनुपसेव्यं Ashraye anant nigodiyA sthAvar jIvo rahe chhe; mATe anant sthAvar jIvonI hinsAthI bachavA mATe tevI vanaspatino sarvathA tyAg karavo joIe. (pRithvI Adi ekendriy, be indriy, traN indriy, chaturindriy ane tiryanch gativALA ja chhe.) vadhu mATe juo puruShArthasiddhi – upAy gujarAtI AvRutti shlok 162no bhAvArtha. 85.
prAsuk hovA chhatAn je AvAn prakAranAn (aniShTa ane anupasevya) hoy, temano paN tyAg karavo joIe em kahe chhe —
anvayArtha : — (A bhogopabhogaparimAN vratamAn [यद् ] je vastu [अनिष्टम् ] aniShTa (ahitakar) hoy, [तत् ] te [व्रतयेत् ] chhoDavI joIe [च ] ane [यत् ] je [अनुपसेव्यत् ] (sArA mANasone) sevan karavA yogya na hoy [एतद् अपि ] te paN [जह्यात् ] chhoDavun joIe; kAraN ke [योग्यात् ] yogya [विषयात् ] viShayothI [अभिसन्धिकृत्वा ] abhiprAyapUrvak karelo [विरतिः ] tyAg te [व्रतं ] vrat [भवति ] chhe.
TIkA : — ‘यदनिष्टम्’ peTamAn chUnk Adi AvavAnA kAraNe je prakRitine mAphak na Ave tevI vastu aniShTa chhe, ‘तद्व्रतयेत्’ tenAthI (tevI aniShTa chIjathI) nivRutti karavI joIe, teno tyAg karavo joIe tevo artha chhe. phakta teno ja tyAg karavo eTalun ja nahi, kintu ‘यच्चानुपसेव्यमेतदपि जह्यात्’ gomUtra (gAyanun mUtra), UnTaDInun dUdh, shankhachUrNa, १. यानवाहनाभरणादिषु एतावदेवेष्टमतोऽन्यदनिष्टमित्यनिष्टान्निवर्तनं कर्तव्यं । २. न ह्यसति अभिसन्धिनियमे