kahAnajainashAstramALA ]
प्रसाध्यन्ते व्यवस्थाप्यन्ते । कानि ? महाव्रतानि । केन ? देशावकाशिकेन च न केवलं
दिग्विरत्यापितु देशावकाशिकेनापि । कुतः ? स्थूलेतरपंचपापसंत्यागात् स्थूलेतराणि च तानि
हिंसादिलक्षणपंचपापानि च तेषां सम्यक् त्यागात् । क्व ? सीमान्तानां परतः
देशावकाशिकव्रतस्य सीमाभूता ये ‘अन्ताधर्मा’ गृहादयः संवत्सरादिविशेषाः तेषां वा अन्ताः पर्यन्तास्तेषां परतः परस्मिन् भागे ।।९५।। [परतः ] bahAr [स्थूलेतरपञ्चपापसंत्यागात् ] sthUL ane sUkShma –
banne prakAranAn pApono tyAg hovAthI [देशावकाशिकेन ] deshAvakAshik vrat dvArA [महाव्रतानि ] mahAvrat [प्रसाध्यन्ते ] (upachArathI) siddha thAy chhe.
TIkA : — ‘प्रसाध्यन्ते’ sAdhavAmAn Ave chhe – sthApavAmAn Ave chhe. shun? ‘महाव्रतानि’ mahAvrat. konI dvArA? ‘देशावकाशिकेन च’ deshAvakAshikavrat dvArA arthAt na keval digvirativrat dvArA parantu deshAvakAshikavrat dvArA paN. shAthI? ‘स्थूलेतरपञ्चपापसंत्यागात्’ sthUL ane sUkShma hinsAdirUp pAnch pAponA samyak tyAgathI. kayA (tyAg)? ‘सीमान्तानां परतः’ deshAvakAshikavratanI sImA (maryAdA)rUp gRuhAdi ant (antim had – rekhA) sudhI tathA samvatsarAdi kAL – visheShanA ant sudhI, (deshAvakAshikavratamAn karelI) maryAdAnI bahAranA bhAgamAn (kShetramAn) hinsAdi pAponA tyAgathI upachArathI mahAvrat sAdhit thAy chhe.
bhAvArtha : — deshAvakAshikavratanI kShetra – maryAdAnI bahAr digvratanI jem deshavratIne paN sthUL ane sUkShma banne prakAranAn pApono abhAv hovAthI tenun deshavrat maryAdA bahAr mahAvrat jevun thaI jAy chhe – arthAt tenun deshavrat maryAdA bahAr upachArathI mahAvrat chhe, parantu sAkShAt mahAvrat nathI, kAraN ke tene mahAvratanA bhAvane ghAtavAmAn nimittarUp pratyAkhyAnAvaraN kaShAyano sadbhAv chhe.1
‘‘je manuShye jIvanaparyanta dakShiNamAn kanyAkumArI ane uttaramAn himAlay sudhInI digvratanI maryAdA karI chhe, te hammeshA to himAlay ke kanyAkumArI jato nathI, tethI te pratignA kare chhe ke ‘hun amuk divas sudhI bhAvanagaramAn ja rahIsh, tenI bahAr jaIsh nahi.’ to teTalA samay sudhI bhAvanagaranI hadanI bahAranA pradeshamAn ahinsAnun sarva prakAre pAlan hovAthI tenun deshAvakAshikavrat upachArathI mahAvrat nAm pAme chhe. 95. 1. juo, shlok 71no bhAvArtha.