242 ]
बध्नीयादनुतिष्ठेत् । किं तत् ? सामयिकं । कस्यां सत्यां ? विनिवृत्त्यां । कस्मात् ? व्यापारवैमनस्यात् व्यापारः कायादिचेष्टा वैमनस्यं मनोव्यग्रता चित्तकालुष्यं वा तस्माद्विनिवृत्यामपि सत्यां अन्तरात्मविनिवृत्या कृत्वा तद्बध्नीयात् अन्तरात्मनो मनोविकल्पस्य विशेषेण निवृत्या । कस्मिन् सति तस्यां तया तद्बध्नीयात् ? उपवासे चैकभुक्ते वा ।।१००।।
इत्थंभूतं तत्किं कदाचित्परिचेतव्यमन्यथा चेत्यत्राह —
TIkA : — ‘बध्नीयात्’ karavun joIe. shun te? ‘सामयिकं’ sAmAyik. shun thatAn? ‘विनिवृत्याम्’ nivRutta thatAn. konAthI? ‘व्यापारवैमनस्यात्’ व्यापारः kAyAdinI cheShTA, ‘वैमनस्यं’ mananI vyagratA – chittanI kaluShatA – temanAthI (kAyacheShTA ane manovyagratAthI) nivRutti hovA chhatAn ‘अंतरात्मविनिवृत्या’ khAs karIne (mAnasik) vikalponI nivRutti karIne te (sAmAyik) karavun joIe. te nivRutti thatAn kyAre te karavun joIe (vadhAravun joIe)? ‘उपवासे चैकभुक्ते वा’ upavAsanA divase athavA ekAshananA divase.
bhAvArtha : — man – vachan – kAyanI pravRutti ane mananI vyagratAthI nivRutta thatAn, mananA vikalpone rokI upavAs yA ekAshananA divase visheSh rItithI sAmAyik karavun joIe, jethI tenI vRuddhi thAy.
‘‘te sAmAyik rAtri ane divasanA ante ekAgratApUrvak avashya karavun joIe ane jo anya samaye karavAmAn Ave to te sAmAyik kArya doShano hetu nathI, paN te guNane mATe ja hoy chhe.’’1 100.
AvA prakAranun sAmAyik shun kyArek karavun joIe ke anya rIte? te ahIn kahe chhe —
anvayArtha : — [अनलसेन ] Alasyarahit ane [अवधानयुक्तेन ] chittanI 1. puruShArthasiddhi – upAy gujarAtI AvRutti shlok 149.