kahAnajainashAstramALA ]
चेतव्यं वृद्धिं नेतव्यं । किं ? सामायिकं । कदा ? प्रतिदिवसमपि न पुनः कदाचित्
पर्वदिवस एव । कथं ? यथावदपि प्रतिपादितस्वरूपानतिक्रमेणैव । कथंभूतेन ?
अनलसेनाऽऽलस्यरहितेन उद्यतेनेत्यर्थः । तथाऽवधानयुक्तेनैकाग्रचेतसा । कुतस्तदित्थं
परिचेतव्यं ? व्रतपंचकपरिपूरणकारणं यतः व्रतानां हिंसाविरत्यादीनां पंचकं तस्य परिपूरणत्वं महाव्रतरूपत्वं तस्य कारणं । यथोक्तसामायिकानुष्ठानकाले हि अणुव्रतान्यपि महाव्रतत्वं प्रतिपद्यन्तेऽतस्तत्कारणं ।।१०१।।
ekAgratAthI yukta shrAvake [व्रतपंचकपरिपूरणकारणं ] je pAnch vratonI pUrtinA kAraN chhe, evun [सामयिकम् ] sAmAyik [प्रतिदिवसं अपि ] dararoj paN [यथावद् अपि ] yogyavidhi anusAr ja [परिचेतव्यम् ] karavun joIe.
TIkA : — ‘चेतव्यं’ vadhAravun joIe. kone? ‘सामयिकं’ sAmAyikane. kyAre ‘प्रतिदिवसमपि’ kadAchit arthAt parvanA divase ja phakta nahi, parantu dararoj (tenI vRuddhi karavI joIe). kaI rIte? ‘यथावदपि’ shAstrokta sAmAyikanA svarUpanun (vidhinun) ullanghan karyA vagar ja (arthAt vidhi pramANe). kevAn thaIne? ‘अनलसेन’ Alasya (ALas) rahit – tatpar thaIne evo artha chhe, tathA ‘अवधानयुक्तेन’ chittanI ekAgratAthI yukta thaIne. shrAvake shA mATe AvA sAmAyikane vadhAravun joIe? ‘व्रतपञ्चकपरिपूरणकारणम्’ kAraN ke te sAmAyik hinsAvirati Adi pAnch vratonI paripUrNatAnun – mahAvratarUpatAnun kAraN chhe. yathokta sAmAyikanA anuShThAn (AcharaN) kALe aNuvrato paN mahAvratapaNAne pAme chhe. tethI te (sAmAyik) tenun (mahAvratanun) kAraN chhe.
bhAvArtha : — ALasarahit ekAgrachittathI shrAvake shAstrokta vidhi anusAr dararoj sAmAyik karavun joIe, kAraN ke vidhipUrvak karelA sAmAyikanA kALe aNuvrato paN mahAvratapaNAne pAme chhe – arthAt aNuvrato paN upachArathI mahAvrat thaI jAy chhe. em sAmAyik mahAvratanun kAraN chhe.
sAmAyik kALe aNuvratIne hinsAdi pAnche pApono, munivat sarvathA tyAg hoy chhe, tethI tenun aNuvrat mahAvrat sadrash chhe, parantu sAkShAt mahAvrat nathI, kAraN ke mahAvratano ghAtak pratyAkhyAnAvaraN kaShAy haju vidyamAn chhe.
‘‘......shrAvake banne samaye (savAr – sAnj) athavA traN samay (savAr, bapor ane sAnj) be ghaDI, chAr ghaDI ke chha ghaDI sudhI pAnche pApono tathA Arambh – parigrahano tyAg