248 ]
इत्येवं ध्यायन्तु चिन्तयन्तु सामायिके स्थिताः ।।१०४।।
साम्प्रतं सामायिकस्यातीचारानाह —
व्यज्यन्ते कथ्यन्ते । के ते ? अतिगमा अतिचाराः । कस्य ? सामयिकस्य । कति ? पंच । कथं ? भावेन परमार्थेन । तथा हि । वाक्कायमानसानां दुष्प्रणिधानमित्येतानि त्रीणि ।
bhAvArtha : — vratI janoe sAmAyik karatI vakhate evun vichAravun ke hun je sansAramAn rahun chhun te asharaN, ashuddha, anitya (paryAy apekShAe), dukharUp ane pararUp chhe ane mokSha tenAthI viparIt svabhAvarUp chhe, arthAt te sharaNarUp, shuddha, nitya, sukharUp ane AtmasvarUp chhe – em bhedagnAn karavun. 104.
have sAmAyikanA atichAro kahe chhe —
anvayArtha : — [वाक्कायमानसानाम् ] vachan, kAy ane mananI (yoganI) [दुःप्रणिधानानि ] khoTI pravRutti karavI, (vAgdupraNidhAn, kAyadupraNidhAn, manodupraNidhAn) [अनादरास्मरणे ] anAdar karavA ane sAmAyik – pATh bhUlI javo – e [पञ्च ] pAnch [भावेन ] paramArthathI [सामाधिकस्य ] sAmAyikanA [अतिगमाः ] atichAro [व्यज्यन्ते ] kahyA chhe.
TIkA : — ‘व्यज्यन्ते’ kahevAmAn AvyA chhe. shun te? ‘अतिगमाः’ atichAro. konA? ‘सामायिकस्य’ sAmAyikanA. keTalA? ‘पञ्च’ pAnch. kaI rIte? ‘भावेन’ paramArthathI (kharekhar) – te A pramANe chhe ‘वाक्कायमानसानां दुःप्रणिधानानि’ – वाक्दुःप्रणिधानम् vachananI khoTI pravRutti karavI. (arthAt shAstraviruddha ashuddha pATh karavo). ‘कायदुःप्रणिधानम्’ sharIrane sanyamarahit asthir rAkhavun (arthAt sharIrathI kharAb cheShTA karavI). ‘मनःदुःप्रणिधानम्’ manane Artta – raudra dhyAnathI chanchaL karavun (arthAt manamAn kharAb vichAr karavA). — e traN ane ‘अनादरास्मरणे’ sAmAyikano anAdar karavo eTale temAn utsAh karavo nahi ane