252 ]
अञ्जनं च नस्यञ्च तेषाम् ।।१०७।। snAn, anjan ane nasyano (arthAt nAke sUnghavAnI vastuo Adino) parityAg karavo joIe.
bhAvArtha : — upavAsanA divase hinsAdi pAnch pApono, shRungAr, vyApArAdi Arambh, gandh, puShpamAlA, gIt, nRutyAdi, snAn, anjan ane sUnghavAnI vastu Adino tyAg karavo joIe.
‘subhAShit ratnasandoh’mAn upavAsanun lakShaN ApatAn kahyun chhe ke —
उपवासः स विज्ञेयः शेषं लंघनकं विदुः।।
jyAn kaShAy, viShay ane AhArano tyAg karavAmAn Ave chhe tene upavAs jANavo, bAkInAne lAnghaN kahe chhe.
kevaL AhArano tyAg kare paN kaShAyano ane indriyonA viShayo taraphanA rAgabhAvano tyAg na kare; to te upavAs nathI paN lAnghaN chhe.
proShadhopavAsadhArI shrAvakane upachArathI pAnch mahAvratanun pAlan thAy chhe – ahinsA AdinI puShTi thAy chhe.
shrI puruShArthasiddhi – upAy gujarAtI AvRutti shlok 158 – 159 – 160nI TIkA ane bhAvArthamAn kahyun chhe ke —
‘‘nishchayathI deshavratI shrAvakane bhogopabhoganA padArtho sambandhI sthAvar hinsA arthAt ekendriy jIvonI hinsA thAy chhe, parantu tras hinsAno pUrNa tyAgI ja chhe. jyAre te upavAsamAn samasta Arambh – parigrah ane pAnche pApano sampUrNa tyAg karI de chhe, tyAre tene upavAsamAn sthAvar hinsA paN thatI nathI. A kAraNe paN tene ahinsA mahAvratanun pAlan thAy chhe.’’ (shlok 158 TIkA).
‘‘upavAsadhArI puruShane vachanagupti pALavAthI satya mahAvratanun pAlan thAy chhe, dIdhA vinAnI samasta vastuono tyAg hovAthI achaurya mahAvratanun pAlan thAy chhe, sampUrNa maithun karmano tyAg hovAthI brahmacharya mahAvratanun pAlan thAy chhe ane sharIramAn ja mamatva – pariNAm na hovAthI parigrahatyAg mahAvratanun pAlan thAy chhe. e rIte upachArathI pAnche mahAvrat te pALI shake chhe.’’ (shlok 159nI TIkA).