298 ]
निःश्रेयसमिष्यते । किं ? निर्वाणं । कथंभूतं ? शुद्धसुखं शुद्धं प्रतिद्वन्द्वरहितं सुखं यत्र । तथा नित्यं अविनश्वरस्वरूपं । तथा परिमुक्तं रहितं । कैः ? जन्मजरामयमरणैः, जन्म च पर्यायान्तरप्रादुर्भावः जरा च वार्द्धक्यं, आमयाश्च रोगाः, मरणं च शरीरादिप्रच्युतिः । तथा शोकैर्दुःखैर्भयैश्च परिमुक्तं ।।१३१।।
इत्थंभूते च निःश्रेयसे कीदृशाः पुरुषाः तिष्ठन्तीत्याह —
shokathI, [दुःखैः ] dukhothI [च ] ane [भयैः ] sAt bhayothI [परिमुक्तं ] sarvathA rahit evo [शुद्धसुखम् ] shuddha sukhasvarUp tathA [नित्यम् ] nitya – (avinAshI) evo [निर्वाणं ] nirvAN (sarva karmarahit AtmAnI vishuddha avasthA) [निःश्रेयसम् ] mokSha [इष्यते ] kahevAy chhe.
TIkA : — ‘निःश्रेयसमिष्यते’ mokSha kahevAy chhe. shun? ‘निर्वाणम्’ nirvAN. kevo (nirvAN)? ‘शुद्धसुखम्’ pratipakSharahit jyAn sukh chhe tevo, tathA ‘नित्यम्’ avinashvar svarUp ane ‘परिमुक्तं’ sarvathA rahit evo. shAnAthI (rahit)? ‘जन्मजरामयमरणैः’ जन्म bIjI paryAyano utpAd, जरा ghaDapaN, आमयाः rogo, मरणं sharIrAdino nAsh – (e badhAnthI rahit evo), tathA ‘शोकैर्दुःखैर्भयैश्चपरिमुक्तम्’ shok, dukh ane bhayathI rahit evo (nirvAN).
bhAvArtha : — janma, ghaDapaN, rog, mRutyu, shok, dukh ane bhayathI rahit avinashvar, atIndriy sAchA sukharUp ane sarva karmarahit AtmAnI vishuddha avasthA (nirvAN) te mokSha kahevAy chhe. 131.
AvA mokShamAn kevA prakAranA puruSho (AtmAo) rahe chhe, te kahe chhe —
anvayArtha : — [विद्यादर्शनशक्तिस्वास्थ्यप्रह्लादतृप्तिशुद्धियुजः ] kevaLagnAn, kevaLadarshan, anantavIrya, param vItarAgatA, anantasukh, tRupti, viShayonI AshAthI rahitapaNun ane vishuddhi (karmarahitapaNun) — (e badhAnthI) yukta [निरतिशयाः ] guNonI nyUnAdhikatA rahit ane [निरवधयः ] kALAvadhi rahit jIvo [सुखम् ] sukhasvarUp [निःश्रेयसम् ] mokShamAn [आवसन्ति ] vase chhe.