312 ]
अनङ्गात् कामाद्यो विरमति व्यावर्तते स ब्रह्मचारी । किं कुर्वन् ? पश्यन् । किं तत् ? अङ्गं शरीरं । कथंभूतमित्याह — मलेत्यादि मलं शुक्रशोणितं बीजं कारणं यस्य । मलयोनिं मलस्य मलिनतायाः अपवित्रत्वस्य योनिः कारणं । गलन्मलं गलन् स्रवन् मलो १
बीभत्सभावोत्पादकं ।।१४३।। rAtribhojanatyAg pratimAdhArI chhe.
keTalAk AchAryo A chhaThThI pratimAdhArIne divA – maithunatyAgI paN kahe chhe. tene divase maithunano (strI – sambhogano) tyAg hoy chhe. 142.
have shrAvakanA abrahmavirati guNane darshAvIne kahe chhe —
anvayArtha : — [यः ] je [अङ्गं ] sharIrane [मलबीजं ] rajovIryarUp maLathI utpanna [मलयोनिं ] malinatAnA kAraNarUp [गलन्मलं ] maLamUtrAdi vahevaDAvanArun, [पूतिगन्धि ] durgandhavALun ane [बीभत्सम् ] glAniyukta [पश्यन् ] joIne [अनङ्गात् ] kAmathI (kAmasevanathI) [विरमति ] virame chhe, [सः ] te [ब्रह्मचारी ] brahmachArI arthAt brahmacharya pratimAdhArI chhe.
TIkA : — ‘अनङ्गात्’ kAmathI (kAmasevanathI) ‘यः विरमति’ je virakta thAy chhe (vyAvarta thAy chhe – pAchho phare chhe). ‘सः ब्रह्मचारी’ te brahmachArI chhe. shun karIne? ‘पश्यन्’ joIne – dekhIne. kone (dekhIne)? ‘अङ्गम्’ sharIrane. kevA (sharIrane)? te kahe chhe — ‘मलेत्यादि’ मलबीजं vIrya ane lohI (rajovIryarUp maL) jenI utpattinun bIj (kAraN) chhe, ‘मलयोनिं’ je malinatA – apavitratAnun kAraN chhe, ‘गलन्मलं’ maLamUtra svedAdirUp maL jemAnthI jhare chhe – gaLe chhe, ‘पूतिगन्धि’ je durgandhayukta chhe ane ‘बीभत्सं’ sarva avayavomAn १. प्रस्वेदादि घ० ।