kahānajainashāstramāḷā ]
traṇ lok, traṇ kāḷamān samyagdarshan jevī sukhakārī bījī koī vastu nathī; te sarva dharmonun mūḷ chhe. enā vinā dharmanā nāme thatī badhī kriyā duḥkhakārī chhe.
prastut shlok 31 darshāve chhe ke shrāvakane pāñchamā guṇasthānake anshe nishchay mokṣhamārga hoy chhe, kem ke tene jaghanya ratnatray mokṣhamārga na hoy to tene samyagdarshan – gnān – chāritra hoī shake nahi.
vaḷī te traṇemān samyagdarshananī utkr̥uṣhṭatā batāvavā māṭe āchārye mūḷ shlokamān ‘साधिमान’ ane ‘कर्णधार’ shabdo vāparyā chhe ane ṭīkākāre tene māṭe ‘utkr̥uṣhṭa’ ane ‘pradhān’ shabdono upayog karyo chhe.
bhagavān kundakundāchārye paṇ shrī pravachanasār gāthā 6mān samyagdarshanane mokṣhamārgamān ‘pradhān’ kahyun chhe.
pradhān kahevānun kāraṇ e chhe ke sansārasamudrane pār karavā māṭe samyagdarshanarūpī karṇadhārane ādhīn mokṣhamārgarūpī naukānī (nāvanī) pravr̥utti thaī shake chhe. tethī samyagdarshanarūpī karṇadhār vinā mokṣhamārgarūpī naukā kem chālī shake? na ja chālī shake.
vaḷī shrāvakane potāne samyagdarshan thayun chhe evī jāṇ na hoy to te mokṣhamārgī kevī rīte hoī shake? māṭe siddha thayun ke samyagdarshananī jāṇ shrāvakane avashya hoy ja chhe.
karaṇānuyoganā shāstramān paṇ kahyun chhe ke samyagdarshan vinā sācho sanyam hoī shake nahi. shrī dhaval pustak 1, pr̥uṣhṭha 144, shlok 4nī ṭīkāmān lakhyun chhe ke —
‘‘sanyaman karavāne sanyam kahe chhe. sanyamanun ā prakāranun lakṣhaṇ karavāthī dravya – yam arthāt bhāvachāritrashūnya dravyachāritra, sanyam hoī shakato nathī. kāraṇ ke sanyam shabdamān grahaṇ karavāmān āvelā ‘san’ shabdathī tenun nirākaraṇ karī dīdhun chhe.’’
‘‘pr̥uṣhṭha 369mān paṇ abhedanī apekṣhāe paryāyanun paryāyīrūpathī kathan karyun chhe. ‘सम्’ upasarga samyak arthano vāchī chhe, tethī samyagdarshan ane samyaggnānapūrvak ‘यताः’ arthāt jeo bahiraṅg ane antaraṅg āsravothī virat chhe temane sanyat kahe chhe.’’
vaḷī dhaval pustak 13 pr̥uṣhṭha 288mān shaṅkā – samādhān dvārā kahyun chhe ke —
shaṅkāḥ — chāritrathī shrutagnānanī pradhānatā kayā kāraṇathī chhe?