158 ]
अधुना चौर्यविरत्यणुव्रतस्य स्वरूपं प्ररूपयन्नाह —
निहितं वा पतितं वा सुविस्मृतं वा परस्वमविसृष्टं ।
न हरति यन्न च दत्ते तदकृशचौर्य्यादुपारमणम् ।।५७।।
‘अकृशचौर्यात्’ स्थूलचौर्यात् । ‘उपारमणं तत् । ‘यत् न हरति’ न गृह्णाति । किं तत् ? ‘परस्वं’ परद्रव्यं । कथंभूतं ? ‘निहितं’ वा धृतं । तथा ‘पतितं वा’ । तथा ‘सुविस्मृतं’ वा अतिशयेन विस्मृतं । वाशब्दः सर्वत्र परस्परसमुच्चये । इत्थंभूतं परस्वं ‘अविसृष्टं’ अदत्तं यत्स्वयं न हरति न दत्तेऽन्यस्मै तदकृशचौर्यादुपारमणं प्रतिपत्तव्यम् ।।५७।।
have achauryāṇuvratanā svarūpanun prarūpaṇ karī kahe chhe —
anvayārtha : — [निहितं वा ] rākhelī, [पतितं वा ] paḍelī athavā [सुविस्मृतं वा ] taddan bhūlāī gayelī [परस्वं ] evī paravastune [अविसृष्टम् ] āpyā vinā [यत् न हरति च दत्ते ] na levī ke na koī bījāne āpavī [तत् ] te [अकृशचौर्य्यात् ] sthūḷ chorīthī [उपारमणम् ] virakta thavun chhe. (arthāt achauryāṇuvrat chhe).
ṭīkā : — ‘अकृशचौर्यात्’ sthūḷ chorīthī ‘उपरमणम् तत्’ nivr̥utta thavun tene, ‘यत् न हरति’ na levī, kone (na levī)? ‘परस्वं’ par vastune, kevī (paravastune)? ‘निहितं’ rākhelī (mūkelī), ‘पतितं वा’ ke paḍelī, ‘सुविस्मृतं वा’ ke bilakul vismr̥ut thayelī, ‘vā’ shabda badhey paraspar samuchchay arthamān chhe. āvī paravastune ‘अविसृष्टम्’ āpyā vinā svayam na levī ane bījāne na devī tene ‘अकृशचौर्यादुपारमणम्’ sthūḷ chorīthī nivr̥utta thavun kahe chhe. (arthāt tene achauryāṇuvrat kahe chhe.)
bhāvārtha : — koīnī mūkelī, paḍelī ke bhūlelī vastune āpyā vinā na to pote (svayam) levī ane na bījāne āpavī, tene achauryāṇuvrat kahe chhe.
‘‘pramādanā yogathī āpyā vinā suvarṇa – vastrādi parigrahanun grahaṇ karavun tene ja chorī kahe chhe; te ja vadhanun kāraṇ hovāthī hinsā chhe.’’1 1. puruṣhārthasiddhi – upāy gujarātī āvr̥utti shlok 102.