kahānajainashāstramāḷā ]
‘विक्षेपाः’ अतिचाराः । पंच ‘लक्ष्यन्ते’ निश्चीयन्ते । कस्य ? ‘परिमितपरिग्रहस्य’ न केवलमहिंसाद्यणुव्रतस्य पंचातीचारा निश्चीयन्ते अपि तु परिमितपरिग्रहस्यापि । चशब्दोऽत्रापिशब्दार्थे । के तस्यातीचारा इत्याह — अतिवाहनेत्यादि । लोभातिगृद्धिनिवृत्त्यर्थं परिग्रहपरिमाणे कृते पुनर्लोभावेशवशादतिवाहनं करोति । यावन्तं हि मार्गं बलीवर्दादयः सुखेन गच्छन्ति ततोऽप्यतिरेकेण वाहनमतिवाहनं । अतिशब्दः प्रत्येकं लोभान्तानां सम्बध्यते । इदं धान्यादिकमग्रे विशिष्टं लाभं दास्यतीति लोभावेशादतिशयेन तत्संग्रहं करोति ।
11
1shlok 62
anvayārtha : — [अतिवाहनातिसंग्रहविस्मयलोभातिभारवहनानि ] ativāhan (hāthī, ghoḍā, baḷad vagerene tenā gajā uparānt chalāvavun), atisaṅgrah (dhānyādino atisaṅgrah karavo), ativismay (bījāno vaibhav joīne ativismay pāmavun; atikhed karavo), atilobh (bahu lobh karavo), ane atibhāravahan (bahu bhār lādavo) [पञ्च ] e pāñch [परिमितपरिग्रहस्य च ] parigrahaparimāṇ aṇuvratanā [विक्षेपः ] atichār [लक्ष्यन्ते ] kahevāmān āvyā chhe.
ṭīkā : — ‘विक्षेपाः’ atichāro ‘पञ्च लक्ष्यन्ते’ pāñch nakkī (nishchit) karavāmān āvyā chhe. konā? ‘परिमितपरिग्रहस्य’ kevaḷ ahinsādi aṇuvratanā pāñch atichār nakkī karavāmān āvyā chhe eṭalun ja nahi, parantu parimit parigrahanā paṇ (pāñch atichāro nishchit chhe.) ahīn ‘च’ shabda ‘अपि’ shabdanā arthamān chhe. tenā kyā atichāro chhe? te kahe chhe — ‘अतिवाहनेत्यादि’ lobhanī atigr̥uddhine (ati lolupatāne) nivāravā māṭe parigrahaparimāṇ karī līdhā pachhī paṇ, lobhanā āveshamān adhik vāhan kare chhe – arthāt jeṭale raste baḷad ādi sukhethī jaī shake tenāthī paṇ adhik (āgaḷ) chalāvavun te ativahan chhe. vismay ane lobhane paṇ ‘अति’ shabdano sambandh joḍavo. ā dhānyādi १. क्षेत्रवास्तुहिरण्यसुवर्णधनधान्यदासीदासकुप्यभाण्ड प्रमाणातिक्रमाः ।