194 ]
bhāvārtha : — 1. madyatyāg, 2. mānsatyāg, 3. madhutyāg sahit, 4. ahinsāṇuvrat, 5. satyāṇuvrat, 6. achauryāṇuvrat, 7. brahmacharyāṇuvrat ane 8. parigrah-parimāṇaaṇuvrat — e shrāvakanā āṭh mūlaguṇ chhe.
āṭh mūlaguṇ sambandhī keṭalāk āchāryonī vivakṣhāmān bhed chhe, paṇ temān virodh nathī.
shrī samantabhadrāchārye ā granthamān (shlok 66mān) traṇ makār (madya, māns ane madhu)nā tyāg sahit, ahinsādi pāñch aṇuvratanā pālanane āṭh mūlaguṇ kahyā chhe.
shrī amr̥utachandrāchārye puruṣhārthasiddhi – upāyamān gāthā 61mān kahyun chhe ke, ‘‘hinsāno tyāg karavānī ichchhā rākhanār puruṣhe pratham ja yatnapūrvak madya, māns ane madhu tathā pāñch udumbar phaḷono tyāg karavo joīe; ane shlok 42mān kahyun chhe ke, ‘‘samasta hinsādi pāñch pāp kahyān chhe te hinsā ja chhe,’’ tethī traṇ prakāranā tyāgamān ahinsādi pāñch aṇuvratonun pālan paṇ svayam āvī jāy chhe.
chāritrapāhuḍamān gāthā 23, pr̥uṣhṭha 95nī hindī ṭīkāmān paṇḍit jayachandajī chhābaḍāe lakhyun chhe ke —
‘‘pāñch udumbar ane madya, māns ane madhusahit — ā āṭhano tyāg karavo te āṭh mūlaguṇ chhe, athavā koī granthamān em kahyun chhe ke jo pāñch aṇuvrat pāḷe ane madya, māns tathā madhuno tyāg kare – evā āṭh mūlaguṇ chhe. āmān virodh nathī, vivakṣhābhed chhe.
pāñch udumbar phaḷ ane traṇ makārano tyāg karavāmān je vastuomān sākṣhāt tras jīv dekhe te sarvane bhakṣhaṇ kare nahi.....to āmān to ahinsā – aṇuvrat āvyun.......’’
ā pramāṇe āṭh mūlaguṇ sambandhī āchāryonā kathanonā bhāvamān pher nathī, em samajavun. 66.
e pramāṇe pāñch prakāranān aṇuvratonun pratipādan karīne have traṇ prakāranān guṇavratonun pratipādan kare chhe —