216 ]
पंचेन्द्रियाणामयं ‘पाञ्चेन्द्रियो विषयः’ । ‘भुक्त्वा’ ‘परिहातव्य’ स्त्याज्यः स ‘भोगो’ऽशनपुष्पगंधविलेपनप्रभृतिः । यः पूर्वं भुक्त्वा पुनश्च भोक्तव्यः स ‘उपभोगो’ वसनाभरणप्रभृतिः वसनं वस्त्रम् ।।८३।।
१
त्रसहतिपरिहरणार्थं क्षौद्रं पिशितं प्रमादपरिहृतये ।
मद्यं च वर्जनीयं जिनचरणौ शरणमुपयातैः ।।८४।।
ṭīkā : — ‘पाञ्चेन्द्रियः विषयः’ pāñch indriyo sambandhī viṣhayo, ‘भुक्त्वा परिहातव्यस्त्याज्यः’ bhogavīne je chhoḍavā yogya chhe, te ‘भोगः’ bhog chhe. jem ke ‘अशनप्रभृति’ bhojan, puṣhpa, gandh, vilepan vagere. je (viṣhayo) pahelān ‘भुक्त्वा’ bhogavīne ‘पुनश्च भोक्तव्यः’ pharīthī bhogavavā yogya chhe te ‘उपभोगः’ upabhog chhe, jem ke ‘वसनप्रभृतिः’ (vastra) ābhūṣhaṇ vagere.
bhāvārtha : — je pāñch indriyono viṣhay (padārtha) ekavār bhogavyā pachhī pharīthī bhogavavā yogya rahe nahi tene bhog kahe chhe; jem ke bhojan, gandh, māḷā vagere ane je padārtha vāramvār bhogavavāmān āve chhe tene upabhog kahe chhe; jem ke vastra, ābhūṣhaṇ vagere.
je bhog – upabhoganī vastuone bhogavavāmān āvatān dravyahinsā thāy te to sarvathā tyājya chhe, parantu je vastuo bhogavavāmān āvatān dravyahinsā to nathī thatī, paṇ tene bhogavavānī lālasārūp rāgajanit bhāvahinsā avashya thāy chhe; māṭe tene ghaṭāḍavā māṭe tevī vastuonun kāḷanī maryādāthī parimāṇ karavun yogya chhe. 83.
dārū ādi padārtha bhogarūp hovā chhatān, (temān) tras jīvono ghāt thato hovānā kāraṇe aṇuvratadhārīoe teno tyāg karavo em kahe chhe —
anvayārtha : — [जिनचरणौ ] jinendradevanā charaṇonā [शरणम् ] sharaṇe [उपयातैः ] gayelā (shrāvakoe) [त्रसहतिपरिहरणार्थम् ] tras jīvonī hinsā dūr karavā māṭe [क्षौद्रं ] madhu, [पिशितम् ] mānsano [च ] ane [प्रमादपरिहृतये ] pramādano parihār (tyāg) karavā māṭe [मद्यम् ] dārūno [वर्जनीयम् ] tyāg karavā yogya chhe. १. मद्यादिरूपभोगरूपोऽपि घ ।