218 ]
‘अवहेयं’ त्याज्यं । किं तत् ? ‘मूलकं’ । तथा ‘श्रृङ्गवेराणि’ आर्द्रकाणि । किं विशिष्टानि ? ‘आर्द्राणि’ अशुष्काणि१ । तथा नवनीतं च । निम्बकुसुममित्युपलक्षणं सकलकुसुमविशेषाणां तेषां । तथा कैतकं केतक्या इदं कैतकं गुधरा इत्येवं, इत्यादि सर्वमवहेयं । कस्मात् ‘अल्पफलबहुविघातात्’ । अल्पं फलं यस्यासावल्पफलः, बहूनां त्रसजीवानां विघातो विनाशो बहुविघातः अल्पफलश्चासौ बहुविघातश्च तस्मात् ।।८५।। ane sthāvar jīvonī hinsā adhik hovāthī [आर्द्राणि ] sachitta [श्रृंगवेराणि ] adarak, [मूलम् ] kandamūḷ, [नवनीतनिम्बकुसुमम् ] mākhaṇ, līmaḍāno kor, [कैतकम् ] ketakīnān phūl [इति ] anek [एवम् ] evā prakāranī anya vastuono [अवहेयं ] tyāg karavo joīe.
ṭīkā : — ‘अवहेयम्’ tyāg karavo joīe. shun te? ‘मूलकं’ kandamūḷ tathā ‘श्रृंगवेराणि’ ādu kevun? ‘आर्द्राणि’ sachitta – līlī – sūkāyelī nahi (apakav) tathā ‘नवनीतनिम्बकुसुमम्’ navanīt (mākhaṇ) ane līmaḍāno kor, tenān upalakṣhaṇothī sarva puṣhpa – visheṣho temano tathā ‘कैतकम्’ ketakīnān phūl ityādi sarvano tyāg karavo joīe. shā māṭe (temano tyāg karavo joīe)? ‘अल्पफलबहुविघातात्’ alpa phaḷ ane bahu tras jīvone vighāt – nāsh thato hovāthī (temano tyāg karavo joīe.)
bhāvārtha : — je khāvāthī phaḷ (lābh) thoḍun ane sthāvar tras jīvonī hinsā adhik thāy tevān sachitta haḷadar, kandamūḷ ādi sarva prakāranān jamīnakand; mākhaṇ, līmaḍā ane ketakī ādinān sarva prakāranān phūl tathā evī bījī vastuono bhogopabhog vratadhārīe sarvathā tyāg karavo joīe. evī vastuonun parimāṇ hoy nahi paṇ jīvanaparyant temano tyāg ja hoy.
sādhāraṇ vanaspati ane kandamūḷādimān anant nigodiyā jīv rahe chhe. temano bhakṣha karavāthī bahu sthāvar jīvonī hinsā thāy chhe, māṭe temano sarvathā tyāg karavo joīe.
je vanaspatinā pānamān rekhā, gāṇṭho, sandhio pratyakṣha jovāmān āve, jemān tantuo hoy ane je toḍavāthī ek sarakhun samabhāge tūṭe nahi – vāṅkīchuṅkī tūṭe te nigodiyā jīvarahit pratyek vanaspati chhe. parantu jenā pānamān rekhāo, gāṇṭho pragaṭ na hoy ane je toḍavāthī samabhāge tūṭe te nigodiyā jīvasahit sādhāraṇ vanaspati chhe.
pratyek vanaspatine āshraye ek ja jīv rahe chhe, jyāre sādhāraṇ vanaspatinā १. अपक्वानि घ ।