250 ]
प्रोषधोपवासः पुनर्ज्ञातव्यः । कदा ? पर्वणि चतुर्दश्यां । न केवलं पर्वणि, अष्टम्यां च । किं पुनः प्रोषधोपवासशब्दाभिधेयं ? प्रत्याख्यानं । केषां ? चतुरभ्यवहार्याणां चत्वारि अशनपानखाद्यलेह्यलक्षणानि तानि चाभ्यवहार्याणि च भक्षणीयानि तेषां । किं कस्यांचिदेवाष्टम्यां चतुर्दश्यां च तेषां प्रत्याख्यानमित्याह – सदा सर्वकालं । काभिः इच्छाभिर्व्रतविधानवाञ्छाभिस्तेषां प्रत्याख्यानं न १पुनर्व्यवहारकृतधरणकादिभिः ।।१०६।।
ṭīkā : — ‘प्रोषधोपवासः ज्ञातव्यः’ proṣhadhopavās jāṇavo joīe. kyāre? ‘पर्वणि’ chaturdashīnā divase; kevaḷ chaturdashīnā divase nahi parantu ‘अष्टम्यां च’ aṣhṭamīnā divasoe paṇ; vaḷī ‘proṣhadhopavās’ shabdathī shun kahevā yogya chhe? ‘प्रत्याख्यानम्’ tyāg. kono (tyāg)? ‘चतुरभ्यवहार्य्याणाम्’chār – ashan, pān, khādya ane lehyarūp khāvā yogya āhārono. shun koī aṣhṭamī ne chaturdashīnā divase ja temano tyāg karavo? te kahe chhe — ‘सदा’ sarvakāḷ (hammeshā temano tyāg karavo). shā vaḍe? ‘इच्छाभिः’ vratavidhānanī bhāvanāothī temano tyāg karavo, nahi ke vyavahāre karelī dhāraṇā ādithī.
bhāvārtha : — pratyek chaturdashī ane aṣhṭamīnā divase khādya (roṭalī, dāḷ, bhāt vagere), svādya (lāḍu, peṇḍā, baraphī ādi), lehya (rābaḍī, kerīno ras ādi) ane pey (dūdh, pāṇī, chhāsh ādi) — e chār prakāranā āhārono, vrat dhāraṇ karavānī āntarik ichchhāthī tyāg karavo tene proṣhadhopavās shikṣhāvrat kahe chhe.
ā proṣhadhopavās āṭham – chaudash sivāy anya divasomān paṇ vrat – vidhānamān ichchhāthī karavo joīe. sāmāyikanā sanskārane sthir karavā māṭe paṇ tenī jarūr chhe.
proṣhadhopavās karavānī vidhi2 —
1. aṣhṭamī ke chaturdashīnā pūrva divase bapore (be pahor bād) bhojan karī, 16 prahar (48 kalāk)nā upavāsanī pratignā karī. sarva ārambhano tyāg karī ekāntamān dharmadhyānapūrvak te divas vyatīt karavo.
2. parvano (aṣhṭamī – chaturdashīno) ākho divas ane rāt dhārmik kāryomān pasār karavān. १. न पुनर्व्यवहारे कृवसाकादिभिः (?) घ । 2. proṣhadhopavāsanī vidhi māṭe juo, puruṣhārthasiddhi – upāy shlok 152 thī 156.