260 ]
व्यापत्तयो विविधा व्याध्यादिजनिता आपदस्तासां व्यपनोदो विशेषेणापनोदः स्फे टनं यत्तद्वैयावृत्यमेव । तथा पदयोः संवाहनं पादयोर्मर्दनं । कस्मात् ? गुणरागात् भक्तिवशादित्यर्थः — न पुनर्व्यवहारात् दृष्टफलापेक्षणाद्वा । न केवलमेतावदेव वैयावृत्यं किन्तु अन्योऽपि संयमिनां १देशसकलव्रतानां सम्बन्धी यावान् यत्परिमाण उपग्रह उपकारः स सर्वो वैयावृत्यमेवोच्यते ।।११२।।
अथ किं दानमुच्यत इत्यत आह —
anvayārtha : — [गुणरागात् ] guṇonā anurāgane līdhe – bhaktinā kāraṇe [संयमिनाम् ] vratīonī [व्यापत्तिव्यपनोदः ] āpatti (duḥkh) dūr karavī, [पदयो संवाहनं ] temanān charaṇ dābavā [च ] ane [अन्यः अपि ] te sivāy anya paṇ [यावान् ] jeṭalo [उपग्रह ] upakār karavo – te sarve [वैयावृत्यं ] vaiyāvr̥utya chhe.
ṭīkā : — ‘व्यापत्तिव्यपनोदः’ vyādhi ādi janit vividh āpadāone visheṣh karīne dūr karavī te vaiyāvr̥utya chhe, tathā ‘पदयोः संवाहनं’ charaṇ dābavā (te paṇ vaiyāvr̥utya chhe). shā kāraṇathī? ‘गुणरागात्’ guṇānurāgathī – bhaktivashāt evo artha chhe, paṇ nahi ke vyavahārathī athavā koī iṣhṭa phaḷanī apekṣhāthī (ichchhāthī). kevaḷ āṭalun ja vaiyāvr̥utya chhe em nathī, parantu ‘अन्यः अपि’ anya paṇ ‘संयमिनाम्’ deshasanyamī ane sakalasanyamīo sambandhī ‘यावान् उपग्रहः’ jeṭalo upakār te sarva vaiyāvr̥utya ja kahevāy chhe.
bhāvārtha : — guṇānurāgathī vratī janonun duḥkh dūr karavun, mārgajanya thākane dūr karavā māṭe temanā pag dābavā ane anya jeṭalo temano upakār karavo; te badhun vaiyāvr̥utya kahevāy chhe. 112.
have dān kone kahe chhe te kahe chhe — १. देशसकलयतीनां घ ।