122samAdhitantra
यद्यात्मनः स्वरूपमात्मत्वेन बहिरात्मानो न बुद्ध्यन्ते तदा किमात्मत्वेन ते बुद्धयन्ते इत्याह —
टीका — तं देहामात्मानं प्रपद्यन्ते । के ते ? अबुद्धयो बहिरात्मानः । कया कृत्वा ? स्थितिभ्रान्त्या । क्व ? देहे ? कथम्भूते देहे ? व्यूहे समूहे । केषां ? अणूनां परमाणूनां । किं विशिष्टानां ? प्रविशद्गलतां अनुप्रविशतां निर्गच्छतां च । पुनरपि कथम्भूते ? समाकृतौ समानाकारे सदृशपरापरोत्पादेन । आत्मना सहैकक्षेत्रे समानावगाहेन वा । इत्थम्भूते देहे या स्थितिभ्रान्तिः स्थित्या thaelAone mohasahit karmoday vyavahArathI nimitta thAy chhe, paN nishchayathI to potAno rAgAdi agnAn bhAv ja ashuddha upAdAn kAraN chhe.’’1 68.
jo bahirAtmAo AtmasvarUpane AtmapaNe na jANatA hoy, to teo kone AtmapaNe jANe chhe? te kahe chhe —
anvayArtha : — (अबुद्धयः) agnAnI bahirAtmA jIvo, (प्रविशद् गलतां अणूनां व्यूहे देहे) pravesh karatA ane bahAr nIkaLatA – evA paramANuonA samUharUp dehamAn, (समाकृतौ) AtmA ane sharIranI AkRutinA samAnarUpamAn (स्थितिभ्रान्त्या) AtmA sthit hovAthI – arthAt sharIr ane AtmA ek kShetramAn sthit hovAthI – bannene ekarUp samajavAnI bhrAntithI (तम्) tene eTale sharIrane (आत्मानं) AtmA (प्रतिपद्यते) samajI le chhe.
TIkA : — teo dehane AtmA samaje chhe. koN teo? buddhi vinAnA bahirAtmAo. shAthI (em samaje chhe)? sthitinI bhrAntithI. shAmAn? dehamAn. kevA dehamAn? vyUharUp eTale samUharUp (dehamAn). konA (samUharUp)? aNuonA – paramANuonA (samUharUp). kevA prakAranA (paramANuonA)? praveshatA – galatA arthAt pravesh karatA ane nIkaLatA (paramANuonA). vaLI kevA (dehamAn)? samAkRut – ekabIjAnA sadrash utpAdathI samAn AkAravALA (dehamAn) – arthAt 1. juo – shrI samayasAr gA. 164 – 165nI shrI jayasenAchAryakRut sanskRit TIkA.