टीका — एकान्तिकी अवश्यम्भाविनी तस्यान्तरात्मनो मुक्तिः । यस्य चित्ते अविचला धृतिः आत्मस्वरूपधारणं स्वरूपविषया प्रसतिर्वा । यस्य तु चित्ते नास्त्यचला धृतिस्तस्य नैकान्तिकी मुक्तिः ।।७१।।
चित्तेऽचलाधृतिं च लोकसंसर्ग परित्यज्यात्मस्वरूपस्य संवेदनानुभवे सति स्यान्नान्यथेति दर्शयन्नाह —
anvayArtha : — (यस्य) jenA (चित्ते) chittamAn (अचला) AtmasvarUpanI nishchal (धृतिः) dhAraNA chhe (तस्य) tenI (ऐकान्तिकी मुक्तिः) ekAnte eTale niyamathI mukti thAy chhe. (यस्य) jene (अचला धृतिः न अस्ति) AtmasvarUpamAn nishchal dhAraNA nathI (तस्य) tenI (एकान्तिकी मुक्तिः न) avashyapaNe mukti thatI nathI.
TIkA : — ekAntik eTale avashya thavAvALI mukti te antarAtmAne thAy chhe ke jenA chittamAn avichal (nishchal) dhRuti arthAt AtmasvarUpanI dhAraNA hoy ke svarUpamAn prasatti (lInatA) hoy; parantu jenA chittamAn achal dhRuti (dhAraNA) hotI nathI, tene avashyambhAvI mukti thatI nathI.
bhAvArtha : — jeno upayog bIje nahi bhamatAn AtmasvarUpamAn ja sthir thAy chhe, tenI niyamathI mukti thAy chhe, parantu jeno upayog ekathI bIje bhame chhe ane AtmasvarUpamAn sthir thato nathI, tenI kadI mukti thatI nathI. jyAn mohabhAv sahit upayog par padArthomAn aTake chhe tyAn savikalpa dashA varte chhe. A savikalpa dashAmAn upayog AtmasvarUpamAn sthir thaI shakato nathI. nirvikalpa dashAmAn ja upayog AtmasvarUpamAn sthir thaI shake chhe. jeno upayog AtmasvarUpamAn sthir thAy chhe tene ja mukti thAy chhe, bIjA koIne nahi. 71.
chittamAn achal dhRuti, lokanA sansargano parityAg karIne AtmasvarUpanA samvedanano anubhav thatAn thAy chhe. bIjI rIte nahi. te darshAvI kahe chhe —