138samAdhitantra

टीका — पूर्वं प्रथमं दृष्टात्मतत्त्वस्य देहाद्भेदेन प्रतिपन्नात्मस्वरूपस्य प्रारब्धयोगिनः विभात्युन्मत्तवज्जगत् स्वरूपचिंतनविकलत्वाच्छुभेतरचेष्टायुक्तमिदं जगत् नाना – बाह्यविकल्पैरूपेतमुन्मत्तमिव प्रतिभासते । पश्चान्निष्पन्नयोगावस्थायां सत्यां स्वभ्यस्तात्मधियः सुष्टुभावितमात्मस्वरूपं येन तस्य निश्चलात्मस्वरूपमनुभवतो जगद्विषयचिन्ताभावात् काष्ठपाषाणवत्प्रतिभाति । तत्र परमौदासीन्यावलम्बात् ।।८०।। (दृष्टात्मतत्त्वस्य) jene Atmadarshan thayun chhe evA antarAtmAne (जगत्) jagat (उन्मत्तवत्) unmatta jevun – pAgal jevun (विभाति) jaNAy chhe, ane (पश्चात्) pachhIthI arthAt yoganI paripakva avasthAmAn, (स्वभ्यस्तात्मधियः) AtmasvarUpanA abhyAsamAn paripakvabuddhivALA antarAtmAne A (काष्ठपाषाणरूपवत्) kAShTha – pAShAN jevun (nishcheShTa) bhAse chhe.

TIkA : — pratham, jeNe Atma – tattva jANyun chhe arthAt dehathI AtmasvarUp bhinna chhe evun jene pratham gnAn thayun chhe tevA yogano Arambh karanAr yogIne jagat unmatta jevun (pAgal jevun) lAge chhe – arthAt svarUp – chintananA vikalapaNAne lIdhe shubh – ashubh cheShTAyukta A jagat vividh bAhya vikalpayukta, unmatta jevun lAge chhe. pachhIthI jyAre yoganI paripakva avasthA thAy, tyAre jene Atmabuddhino sAro abhyAs thayo chhe arthAt jeNe AtmasvarUpanI sArI peThe bhAvanA karI chhe, tevA nishchal AtmasvarUpano anubhav karanArane, jagat sambandhI chintAnA abhAvane lIdhe arthAt param udAsInapaNAnA avalambanane lIdhe te (jagat) kAShTha – pAShANavat) pratibhAse chhe.

bhAvArtha : — jene sva – paranun bhedagnAn thayun chhe tevA antarAtmAne, AtmAnubhavanI pratham bhUmikAmAn arthAt yoganA ArambhakAlamAn A sacheShTa ane vikalpArUDh jagat unmatta jevun – pAgal jevun lAge chhe, parantu bAdamAn jyAre te yoganA paripakva abhyAsadvArA AtmasvarUpamAn sthir thaI jAy chhe, tyAre tene A jagat sambandhI buddhipUrvak kAI vikalpa UThato nathI, kAraN ke tene te samaye nirvikalpa dashA varte chhe.

pratham bhUmikAmAn arthAt savikalpa dashAmAn gnAnIno upayog bAhya padArtho taraph jAy chhe ane tethI vividh vikalapo thAy chhe, parantu jem jem te svarUp – sthiratAno abhyAs vadhArato jAy chhe, tem tem upayoganun par taraphanun valaN chhUTatun jAy chhe ane te svarUpamAn sthir thato jAy chhe. abhyAsanA baLe chhevaTe AtmasvarUpamAn upayoganI sthiratA eTalI jAme chhe ke tene te samaye bAhya jagatno bilakul vichAr paN Avato nathI.