158samAdhitantra तेषामविपर्यासात् । स्वरूपसंवित्तिवैकल्यासम्भवाच्च । यदि सुप्ताद्यवस्थायामप्यात्मदर्शनं स्यात्तदा जाग्रदवस्थावत्तत्राप्यात्मनः कथं सुप्तादिब्यपदेश इत्युप्युक्तम् । यतस्तत्रेन्द्रियाणां स्वविषये निद्रया प्रतिबन्धात्तद्व्यपदेशो न पुनरात्मदर्शनप्रतिबन्धादिति । तर्हि कस्याऽसौ विभ्रमो भवति ? अक्षीणदोषस्य बहिरात्मनः । कथम्भूतस्य ? सर्वावस्थात्मदर्शिनः सर्वावस्थां बालकुमारादिलक्षणां सुप्तोन्मत्तादिरूपां चात्मेति पश्यत्येवं शीलस्य ।।९३।।
jo suptAdi avasthAmAn paN Atmadarshan hoy to jAgRut avasthAnI jem, temAn paN AtmAne suptAdino vyapadesh (kathan) kevI rIte ghaTe? mATe te paN ayogya chhe.
(samAdhAn) — tyAn indriyone svaviShayamAn nidrAne lIdhe pratibandh chhe, parantu tyAn Atmadarshanano pratibandh nathI, mATe teno vyapadesh ghaTe chhe.
tyAre konI te vibhramarUp lAge chhe? akShIN doShavALA bahirAtmAnI. kevA (bahirAtmAnI)? sarva avasthAomAn AtmA mAnanAranI – arthAt bAlakumArAdirUp ane supta – unmattAdirUp sarva avasthAne je AtmA mAne chhe tevA svabhAvavALAnI (bahirAtmAnI).
bhAvArtha : — sanskRit TIkAkAre prastut shlokane nIchenA rUpamAn samajI bIjo artha paN karyo chhe —
artha — AtmadarshI puruShonI nidrAvasthA ane unmattAvasthA paN vibhramarUp hotI nathI ane sarva avasthAomAn AtmA mAnanAranI (bahirAtmAnI) – jenA mithyAtvAdi doSho kShIN thayA nathI tevAnI – te (nidrAvasthA ane jAgratAvasthAdi sarva avasthAo) vibhramarUp chhe.
je AtmadarshI antarAtmA chhe tene suptAdi avasthA vibhram nathI, to jAgratAdi avasthAo to vibhramarUp kem ja hoy? na ja hoy, kAraN ke AtmasvarUpanA draDhatar abhyAsanA kAraNe tenun gnAn te avasthAomAn AtmasvarUpathI chyut thatun nathI. indriyonI shithilatA ane rogAdivash kadAchit tene unmattatA paN AvI jAy, to paN tenA AtmAnubhav sanskAr chhUTatA nathI – barAbar kAyam ja rahe chhe; parantu agnAnI bahirAtmane bAl, kumArAdirUp tathA supta – unmattAdirUp sarva avasthAomAn dehAdhyAs – Atmabuddhi hovAthI tenI badhI kriyAo vibhramarUp – mithyA chhe.
antarAtmAne nirantar gnAnachetanAnun pariNaman hovAthI badhI avasthAomAno – supta ke jAgrat, unmatta ke anunmatta avasthAmAn – tenI kriyAo vibhramarUp hotI nathI, parantu