162samAdhitantra
टीका — यत्र यस्मिन्विषये अनाहितधीरदत्तावधाना बुद्धिः । ‘‘यत्रैवाहितधीरिति च पाठः यत्र च अहितधीरनुपकारकबुद्धिः ।’’ कस्य ? पुंसः । तस्माद्विषयात्सकाशात् श्रद्धा निवर्तते । यस्मान्निवर्तते श्रद्धा कुतश्चित्तस्य तल्लयः तस्मिन् विषये लय आसक्तिस्तल्लयः कुतो नैव कुतश्चिदपि ।।९६।।
vaLI chitta kyAn anAsakta hoy chhe te kahe chhe —
anvayArtha : — (यत्र) jyAn eTale je viShayamAn (पुंसः) puruShanI (अनाहित धीः) buddhi sAvadhAnarUp hotI nathI, (तस्मात्) tenAthI (श्रद्धा) shraddhA, (निवर्तते) haThI jAy chhe – UThI jAy chhe; ane (यस्मात्) jenAthI (श्रद्धा) shraddhA (निवर्तते) haThI jAy chhe te viShayamAn (चित्तस्य) chittanI (तल्लयः कुतः) lInatA kevI rIte hoI shake? arthAt hoI shake nahi.
TIkA : — jyAn eTale je viShayamAn buddhi sanlagna hotI nathI arthAt buddhi dattAvadhAnarUp hotI nathI, – ‘यत्रैवाहितधीरिति’ evo paN pATh chhe, teno artha e chhe ke – jyAn ahit buddhi eTale anupakArak buddhi hoy chhe – konI? puruShanI, te viShayathI shraddhA pAchhI phare chhe. jenAthI shraddhA pAchhI phare, te viShayamAn chittanI lInatA kem hoI shake? te viShayamAn chittano lay eTale Asakti kyAthi thAy? kyAyathI paN nahi.
bhAvArtha : — je vastune puruSh hitakArI samajato nathI te vastumAn tene ruchi utpanna thatI nathI ane je vastumAn ruchi na hoy te vastumAn tenun man kevI rIte lAge? na ja lAge.
agnAnI jIvone indriyonA viShayo iShTa lAge chhe – hitakArI lAge chhe, tethI temanI ruchi temAn utpanna thAy chhe ane man temAn lAge chhe; gnAnIne te viShayo aniShTa lAgatA nathI, paN te pratyeno rAg aniShTa – ahitakArI lAge chhe, tethI tenI ruchi te taraphathI haThe chhe ane temAn man lAgatun nathI. te viShayo pratye udAsIn rahe chhe.