टीका — तस्माद्विभ्रमाद्बहिरात्मनि संस्कारो वासना दृढोऽविचलो जायते । किन्नामा ? अविद्यासंज्ञितः अविद्या संज्ञाऽस्य संजातेति ‘‘तारकादिभ्य इतच्’’ येन संस्कारेण कृत्वालोको- ऽविवेकिजनः । अंगमेव च शरीरमेव । स्वं आत्मानं । पुनरपि जन्मान्तरेऽपि । अभिमन्यते ।।१२।। jANe chhe, paN e to potapotAne AdhIn koI Ave, koI jAy tathA koI anek avasthArUp pariName – em tenI parAdhIn kriyA hoy chhe, tene potAne AdhIn mAnI A jIv khedakhinna thAy chhe.’’2 11.
evA prakAranA vibhramathI shun thAy chhe? te kahe chhe –
anvayArtha : (तस्मात्) e vibhramathI (अविद्यासंज्ञितः) avidyA nAmano (संस्कारः) (दृढः) draDh – majabUt (जायते) thAy chhe, (येन) je kAraNathI (लोकः) agnAnI jIv (पुनः अपि) janmAntaramAn paN (अंगम् एव) sharIrane ja (स्वं अभिमन्यते) AtmA mAne chhe.
TIkA : te vibhramathI bahirAtmAmAn sanskAr eTale vAsanA draDh – avichal thAy chhe. kayA nAmano (sanskAr)? avidyA nAmano (sanskAr) – avidyA sangnA jenI chhe te – je sanskArane lIdhe avivekI (agnAnI) jan angane ja eTale sharIrane ja pharIthI paN, arthAt anya janmamAn paN potAno AtmA mAne chhe.
bhAvArtha : A jIvane agnAnajanit avidyA sanskAr anAdikAlathI chhe, strI – putrAdi par padArthomAn Atmabuddhi karavAthI A sanskAr draDh thAy chhe ane tene lIdhe anya janmamAn paN jIv sharIrane ja AtmA mAne chhe. ✽
2. mokShamArga prakAshak, gu. AvRutti – pRu. 52.