दीर्धसंसारिणं करोतीत्यर्थः । केन ? एतेन देहेन । निश्चयात् परमार्थेन । स्वात्मन्येव जीवस्वरूपे एव
आत्मधीरन्तरात्मा । निश्चयाद्वियोजयति असम्बद्धं करोति देहिनं ।।१३।।
AtmAne (sharIr sAthe) joDe chhe – (tenI sAthe) sambandh kare chhe; tene dIrgha sansArI kare chhe – evo artha chhe. konI sAthe (joDe chhe)? nishchayathI eTale nakkI te sharIr sAthe (joDe chhe); paN AtmAmAn ja eTale jIvasvarUpamAn ja AtmabuddhivALo antarAtmA nishchayathI tene (AtmAne) tenAthI (sharIrathI) pRuthak (alag) kare chhe – (sharIr sAthe) asambandh kare chhe.
bhAvArtha agnAnI bahirAtmA potAnA sharIramAn sva-buddhi-Atmabuddhi kare chhe arthAt sharIr ane AtmAne ekarUp mAne chhe, jyAre gnAnI antarAtmA potAnA AtmAne sharIrathI bhinna samaje chhe.
‘‘........A jIv e sharIrane potAnun ang jANI potAne ane sharIrane ekarUp mAne chhe, paN sharIr to karmoday AdhIn koI veLA kRush thAy, koI veLA sthUl thAy, koI veLA naShTa thAy ane koI veLA navIn Upaje, ityAdi charitra thAy chhe. e pramANe tenI parAdhIn kriyA thavA chhatAn A jIv tene potAne AdhIn jANI mahA khedakhinna thAy chhe.....’’1
dehAdhyAsathI mithyAdraShTi bahirAtmA sharIrane ja AtmA mAnato hovAthI tene navAn navAn sharIrono sambandh thato rahe chhe ane tethI te anantakAl sudhI A gahan sansAravanamAn bhaTakato phare chhe tathA sansAranA tIvra tApathI sadA baLato rahe chhe.
antarAtmAne sharIrAdimAn Atmabuddhi (mamatvabuddhi) hotI nathI; paN tene potAnA gnAnadarshanasvarUp AtmAmAn ja Atmabuddhi hoy chhe; tethI te sharIrane, potAnA chaitanyasvarUpathI bhinna, pudgalano pinD samaje chhe. bhed – gnAnanA baLe te dhyAnadvArA – svarUpalInatA dvArA potAnA AtmAne sharIrAdinA bandhanathI sarvathA pRuthak kare chhe ane sadAne mATe mukta thaI jAy chhe.
AvI rIte draShTipherane lIdhe bahirAtmA par sAthe ekatvabuddhi karI sansAramAn rakhaDe chhe, jyAre antarAtmA par sAtheno sambandh toDI tathA sva sAthe sambandh joDI ante sansAranA dukhothI sarvathA mukta thAy chhe.
anAdi kAlathI sharIrane AtmA mAnavAnI bhUl jIve pote ja potAnI agnAnatAthI karI chhe ane AtmagnAn vaDe te ja potAnI bhUl sudhArI shake chhe.
‘sharIrAdimAn AtmabuddhirUp vibhramathI utpanna thayelun dukh AtmagnAnathI ja shAnta thAy chhe’2 13. 1. mokShamArga prakAshak, gu. AvRutti – pRu. 52 2. juo ‘samAdhitantra’ – shlok 41.