54samAdhitantra
टीका — आत्मस्वरूपे प्रतिपन्नेवाऽयंलोको मयि शत्रुमित्रभावं प्रतिपद्यते ? न तावद् प्रतिपन्ने । यतः मामपश्यन्नयं लोको न मे शत्रुर्न च प्रियः । अप्रतिपन्ने हि वस्तुस्वरूपे रागाद्युत्पत्तावतिप्रसङ्गः । नापि प्रतिपन्ने यतः मां प्रपश्यन्नयं लोको न मे शत्रुर्न च प्रियः । आत्मस्वरूपप्रतीतौ रागादिकप्रक्षयात् कथं क्व चिदपि शत्रुमित्रभावः स्यात् ।।२६।।
bhale tun bIjA koIno shatru – mitra na ho, to paN bIjo koI to tAro shatru – mitra hashe ne? evI AshankA karI tenun samAdhAn kare chhe —
anvayArtha : (मां) mane – mArA AtmasvarUpane (अपश्यन्) nahi dekhato (अयं लोकः) A lok – agnAnI prANigaN (न मे शत्रुः) mAro shatru nathI (न च प्रियः) ane mitra nathI, tathA (मां) mane – mArA AtmasvarUpane (प्रपश्यन्) yathArthapaNe dekhato (अयं लोकः) A lok – gnAnI jIvagaN (न मे शत्रुः) na mAro shatru chhe (न च प्रियः) ane na mitra chhe.
TIkA : AtmasvarUp samajAy ke na samajAy to paN A lok mArA pratye shatru – mitrabhAv kem kare? pratham to (AtmasvarUp) na samajAy to paN te na kare, kAraN ke A lok mane dekhato nathI tethI te mAro shatru nathI ne mAro mitra nathI; jyAn vastusvarUp na samajAy tyAn paN rAgAdinI utpatti thAy to atiprasang Ave.
(vastusvarUp) samajavAmAn AvatAn paN na (koI mAro shatru – mitra chhe), kAraN ke A (gnAnI) lok mane dekhato (jANato) hovAthI, te nathI mAro shatru ne nathI mAro mitra.
AtmasvarUpanI pratIti thatAn rAgAdino kShay (abhAv) thavAthI kvachit paN shatru – mitrabhAv kevI rIte hoI shake?
bhAvArtha : antarAtmA samAdhAn kare chhe ke, ‘agnAnI jano to mArA AtmAne dekhatA –