sharIr jaD chhe, apavitra chhe, asthir chhe ne par chhe. temAn AtmAnI kalpanA karI tene pavitra, sthir ne potAnun mAnavun tathA gnAn ane rAgane ek mAnavA arthAt shubh bhAvathI lAbh mAnavo te avidyA chhe – agnAn chhe. A agnAnatAne – UndhI mAnyatA ane UndhA gnAnane vAramvAr andar ghUnTavAthI ane tadanusAr AcharaN karavAthI vAsanArUp sanskAro utpanna thAy chhe. A sanskArothI man potAne vash – svAdhIn vartatun nathI, parantu paravash bane chhe – arthAt viShayo ane indriyone AdhIn thaI kShubdha thAy chhe – vikShipta thAy chhe. Avun – rAg – dveSh Akulit man bAhya viShayomAn ja pravarte chhe, gnAnasvarUpamAn sthir thatun nathI.
hun sharIrAdithI ane rAg – dveShAdi vikArothI bhinna, pavitra, sthir ane gnAyak – svarUp chhun – evA svaparanA bhedavignAn dvArA utpanna thayelA gnAn – sanskArothI te ja man svayam – svAdhInapaNe – potAnI ja meLe rAg – dveShAdithI rahit thAy chhe – avikShipta thAy chhe ane AtmasvarUpamAn sthir thAy chhe.
shuddhAtmAnI vAramvAr bhAvanAthI gnAnanA sanskAro utpanna thAy chhe. tenAth man rAg – dveSh rahit thaI samAdhimAn Thare chhe.
‘hun shuddhagnAnasvarUp paramAtmA chhun; sharIr – man – vANIrUp hun nathI. hun tenAthI bhinna chhun’ – evI vAramvAr bhAvanA bhAvavAthI tenA sanskAro draDh thAy chhe ane tevA sanskArothI chaitanyasvarUpamAn sthiratA prApta thAy chhe.1
mATe gnAn – sanskAr samAdhinun kAraN chhe ane avidyAnA sanskAr asamAdhinun kAraN chhe.
gnAn – sanskAro dvArA jem jem svarUpamAn sthiratA vadhatI jAy chhe, tem tem rAg – dveShAdi bhAvo chhUTatA jAy chhe ane vItarAgatA vadhatI jAy chhe. mATe jyAn sudhI man (gnAnano upayog) bAhya viShayothI chhUTI AtmasvarUpamAn sthir na thAy tyAn sudhI Atma – tattvanI bhAvanA karyA ja karavI.
shrI samayasAr kalash – 130mAn kahyun chhe ke —
तावद्यावत् पराच्च्युत्वा ज्ञानं ज्ञाने प्रतिष्ठते।।१३०।।
1. juo – samAdhitantra shlok 282