92samādhitantra
टीका — चिरं बहुतरं कालं बुद्धौ न धारयेत् । किं तत् ? कार्य । कथम्भूतम् ? परमन्यत् । कस्मात् ? आत्मज्ञानात् । आत्मज्ञानलक्षणमेव कार्यं बुद्धौ चिरं धारयेदित्यर्थः । परमपिकिञ्चिद् भोजनव्याख्यानादिकं वाक्कायाभ्यां कुर्यात् । कस्मात् ? अर्थवशात् स्वपरोपकारलक्षणप्रयोजनवशात् । किं विशिष्टः ? अतत्परस्तदनासक्तः ।।५०।। (चिरं) lāmbā samay sudhī (बुद्धौ) potānī buddhimān (न धारयेत्) dhāraṇ kare nahi. jo (अर्थवशात्) prayojanavashāt (वाक्कायाभ्याम्) vachan – kāyathī (किंचित् कुर्यात्) kaīpaṇ karavāno vikalpa kare to te (अतत्परः) anāsakta thaī kare.
ṭīkā : chirakāḷ sudhī eṭale bahu lāmbākāḷ sudhī buddhimān dhāraṇ na kare. shun te? kārya. kevun (kārya)? par eṭale anya. konāthī (anya)? ātmagnānathī (anya). ātmagnānarūp kāryane ja buddhimān lāmbā vakhat sudhī dhārī rākhe evo artha chhe, parantu bījun kiñchit arthāt bhojan – vyākhyānādikarūp kāryane vachan – kāyadvārā kare. shāthī? prayojanavash arthāt sva – paranā upakārarūp prayojanavash (kare). kevā thaīne (te kare)? atatpar thaīne arthāt temān anāsakta thaīne kare.
bhāvārtha : gnānī potānā bhāvamanane (upayogane) ātma – gnānanā kāryamān ja roke chhe; ātmagnānathī koī anya vyavahārik kāryamān lāmbā vakhat sudhī rokato nathī. kadāch prayojanavashāt arthāt sva – paranā upakārārthe asthiratāne līdhe vachan – kāy dvārā āhār – upadeshādi kārya karavāno vikalpa āve, to temān tene atanmayabhāv varte chhe.
dharmīne ātmasamvedan e ja mukhya kārya chhe. temān ja te potānā upayogane lagāve chhe. kadāch lāmbo samay svarūpamān sthir na rahī shake ane prayojanavashāt āhār – upadeshādino vikalpa āve, to te kārya anāsakti bhāve (atanmay bhāve) thāy chhe. te karavāne tene manamān utsāh nathī – bhāvanā nathī. kāryane aṅge sharīr – vāṇīnī je kriyā thāy chhe temān tene ekatā – buddhi ke kartā – buddhi to nathī ja, paṇ te kriyā karavānā vikalpane paṇ te bhalo mānato nathī. vikalpane toḍī svarūpamān sthir thaī hun shuddhātmāne kyāre anubhavun, evī tene nirantar bhāvanā hoy chhe, ā bhāvanānā baḷathī teno upayog bahāranī kriyāmān lāmbo vakhat ṭakato nathī, tyānthī haṭhī turat sva taraph vaḷe chhe.
gnānīne nīchalī bhūmikāmān asthiratāne līdhe rāg hoy chhe ane vachan – kāyanī kriyā pratye lakṣha jāy chhe, paṇ potānā gnān – svabhāvane bhūle tevī tenāmān āsakti hotī nathī.