100samādhitantra
एवमवबुद्ध्यमानो मूढात्मा येषु विषयेष्वासक्तचित्तो न तेषु मध्ये किञ्चित्तस्योपकारकमस्तीत्याह —
टीका — इन्द्रियार्थेषु पंचेन्द्रियविषयेषु मध्ये न तत्किञ्चिदस्ति यत् क्षेमङ्करमुपकारम् । कस्य ? आत्मनः । तथापि यद्यपि क्षेमङ्करं किञ्चिन्नास्ति । रमते रतिं करोति कोऽसौ ? बालो बहिरात्मा तत्रैव इन्द्रियार्थेष्वेव । कस्मात् ? अज्ञानभावनात् मिथ्यात्वसंस्कारवशात् । अज्ञानं भाव्यते जन्यते येनासावज्ञानभावनो मिथ्यात्वसंस्कारस्तस्मात् ।।५५।।
āvī rīte gnānī bhedagnān karī par padārthothī udāsīn thāy chhe ane ātmāne tenāthī pr̥uthak samajī ātmasvarūpanī bhāvanā bhāve chhe. 54.
āvī rīte (ātmasvarūp) nahi jāṇanār bahirātmā, je viṣhayomān tenun chitta āsakta hoy chhe, temān (te viṣhayomān) koīpaṇ (viṣhay) tene upakārak nathī. te kahe chheḥ —
anvayārtha : — (इन्द्रियार्थेषु) pāñch indriyonā viṣhayomān (तत्) evo koī padārtha (न अस्ति) nathī (यत्) je (आत्मनः) ātmāne (क्षेमंकर) hitakārī – lābhakārī hoy; (तथापि) tem chhatān (बालः) agnānī bahirātmā (अज्ञानभावनात्) mithyātvanā sanskārane līdhe (तत्र एव) temān ja eṭale te indriyonā viṣhayomān ja (रमते) rame chhe – āsakta thāy chhe.
ṭīkā : — indriyonā padārthomān eṭale pāñche indriyonā viṣhayo madhye evun kāī paṇ nathī e kṣhemaṅkar (sukhakar) arthāt upakārak hoy. kone? ātmāne; tem chhatān arthāt jo ke kāī sukhakar nathī chhatān (temān) rame chhe – rati kare chhe. koṇ te? bāl (agnānī) arthāt bahirātmā temān ja eṭale indriyonā viṣhayomān ja (rame chhe), shāthī? (rame chhe)? agnān – bhāvanāthī arthāt mithyātvanā sanskāravash (rame chhe), jenāthī agnān janme – pedā thāy te agnānabhāvane eṭale mithyātvanā sanskār – tenāthī (indriyonā viṣhayomān rame chhe).