टीका — सुखदुःखानि न जानन्ति । कानि ? शरीराणि जडत्वात् । अबुद्ध्यो बहिरात्मनः तथापि यद्यपि न जानन्ति तथापि अत्रैव शरीरादावेव कुर्वते । कां ? निग्रहानुग्रहधियं द्वेषवशादुपवासादिना शरीरादेः कदर्थनाभिप्रायो निग्रहबुद्धिं रागवशात्कटकटिसूत्रादिना भूषणाभिप्रायोऽनुग्रहबुद्धिम् ।।६१।।
ṭīkā : — sukh duḥkh jāṇatān nathī. koṇ (jāṇatān nathī)? sharīro jaḍapaṇāne līdhe (jāṇatān nathī); buddhi vinānā bahirātmāo, tem chhatān arthāt (sharīro) jāṇatān nathī tem chhatān, emān ja eṭale sharīrādimān ja kare chhe. shun (kare chhe)? nigrah – anugrahanī buddhi (kare chhe) – arthāt dveṣhane ādhīn thaī upavāsādi dvārā sharīrādine kr̥ush karavāno abhiprāy te nigrah – buddhi ane rāgane ādhīn thaī kaṅkaṇ, kaṭisūtrādi vaḍe (sharīrādine) bhūṣhit karavāno (shaṇagāravāno) abhiprāy te anugrah – buddhi (kare chhe).
bhāvārtha : — sharīro achetan – jaḍ chhe. temane sukhaduḥkh nathī, tem ja temane gnān nathī; tem chhatān buddhi vinānā bahirātmāo dveṣhavash upavāsādi dvārā temane (sharīrone) nigrah karavānī arthāt kr̥ush karavānī buddhi kare chhe ane rāgavash temane kaṅkaṇ, kaṭisūtra (kandoro) ādi vaḍe vibhūṣhit karī anugrah (kr̥upā) karavānī buddhi kare chhe.
bahirātmāne dehādhyās chhe eṭale dehamān tene ātmabuddhi chhe; tethī tene sharīrādi viṣhe nigrahaanugrah buddhi rahe chhe, parantu antarātmāne bhedagnān varte chhe. te ātmāne sharīrādithī atyant bhinna māne chhe. tene tenī sāthe ekatābuddhi nathī, tethī tene sharīrādi viṣhe rāgadveṣh ke anugrahanigrahabuddhino shraddhāmān abhāv hoy chhe. asthiratāne līdhe sharīrādi shaṇagāravāno rāg āve, paṇ abhiprāyamān teno svīkār nathī, tene te doṣh māne chhe, eṭale te sharīrādi par padārtho pratye udāsīn hoy chhe.
agnānīo māne chhe ke sharīrāshrit upavās, vrat, niyamādithī sharīrane kr̥ush karatān indriyono nigrah thāy chhe, viṣhayomān temanī pravr̥utti aṭakī jāy chhe ane tethī rāg – dveṣhādi thatān nathī; paṇ ā mānyatā bhūl bharelī chhe, kāraṇ ke sharīrāshrit1 upavās karavā, pañchāgni tap karavun, maun rākhavun, tāṭak karavun, anek yog – āsano karavān vagere paudgalik jaḍ 1. juoḥ ‘sharīrāshrit upavāsādi māṭe ‘mokṣhamārga prakāshak’ gu. āvr̥utti pr̥u. 235 ane 245.