टीका — यस्मात्मनः सस्पन्दं परिस्पन्दसमन्वितं शरीरादिरूपं जगत् आभाति प्रतिभासते । कथम्भूतं ? निःस्पन्देन समं निःसपन्देन काष्ठपाषाणादिना समं तुल्यं । कुत स्तेन तत्समं ? अग्रज्ञं जडमचेतनं यतः । तथा अक्रियाभोगं क्रियापदार्थपरिस्थितिः भोगः सुखाद्यनुभवः तौ न विद्येते यत्र । यस्यैवं तत्प्रतिभासते स किं करोति ? स शमं याति शमं परमवीतरागतां संसारभोगदेहोपरि वा वैराग्यं गच्छति । कथम्भूतं शमं ? अक्रिया – भोगमित्येतदत्रापि सम्बंधनीयम् । क्रिया वाक्कायमनोव्यापारः । भोग इन्द्रियप्रणालिकया विषयानुभवनं विषयोत्सवः । तौ न विद्येते यत्र
anvayārtha : — (यस्य) jene eṭale je gnānī puruṣhane (सस्पन्दं जगत्) kriyāo – cheṣhṭāo karatun (sharīrādirūp) jagat (निःस्पन्देन समं) niḥshcheṣhṭa kāṣhṭha – pāṣhāṇādi samān (अप्रज्ञं) chetanārahit jaḍ ane (अक्रियाभोगं) kriyā ane sukhādi anubhavarūp bhogathī rahit (आभाति) mālūm paḍe chhe, (सः) te (अक्रियाभोगं शमं याति) man – vachan – kāyānī kriyānī tathā indriy – viṣhayabhogathī rahit evā param vītarāgatārūp shānti – sukhane pāme chhe; (इतरः न) bījo koī arthāt tenāthī vilakṣhaṇ bahirātmā jīv uparokta shānti – sukhane pāmato nathī.
ṭīkā : — je ātmāne (gnānī ātmāne) saspand eṭale parispandayukta (anek kriyāo karatun) sharīrādirūp jagat lāge chhe – pratibhāse chhe, kevun (jagat)? niḥspanda (nishcheṣhṭa) samān, arthāt kāṣhṭha – pāṣhāṇādi samān eṭale tulya niḥspanda (nishcheṣhṭa). shāthī te samān (bhāse chhe)? kāraṇ ke te chetanārahit jaḍ – achetan chhe tathā akriyābhog arthāt kriyā eṭale padārthonī pariṇati ane bhog eṭale sukhādi anubhav – e banneno jemān abhāv chhe, evun te (jagat) jene pratibhāse chhe te shun kare chhe? te shānti pāme chhe, arthāt sham eṭale param vītarāgatā athavā sansār, bhog ane deh upar vairāgya – tene pāme chhe. kevī shānti? ahīn paṇ tenī (shamanī) sāthe akriyābhogano sambandh levo. kriyā eṭale vāṇī, kāy ane manano vyāpār ane bhog eṭale indriyonī praṇālikāthī (indriyodvārā) viṣhayonun anubhavan eṭale viṣhayotsav – te banne jemān vidyamān na hoy evī shāntine pāme chhe. bījo koī nahi, arthāt