132samādhitantra
टीका — देहादौ दृढात्मबुद्धिरविचलात्मदृष्टिर्बहिरात्मा । उत्पश्यन्नवलोकयन् । आत्मनो नाशं मरणं मित्रादिभिर्वियोगं च मम भवति इति बुद्ध्यमानो मरणाद्बिभेति भृशमत्यर्थम् ।।७६।।
यस्तु स्वात्मन्येवात्मबुद्धिः स मरणोपनिपाते किं करोतीत्याह —
ṭīkā : — dehādinā draḍh ātmabuddhivāḷo eṭale avichal ātmadraṣhṭivāḷo bahirātmā, potāno nāsh eṭale maraṇ joīne – avalokīne tathā ‘mitrādithī māro viyog thashe’ em samajīne maraṇathī atyant bhay pāme chhe; evo artha chhe.
bhāvārtha : — agnānī jīv sharīrane ja draḍhapaṇe ātmā māne chhe, tethī sharīr chhūṭavānā samaye arthāt maraṇ samaye potānā ātmāno nāsh ane tethī karīne strī – putra – mitrādithī viyog – e be vāt jāṇī maraṇathī ghaṇo ja bhay pāme chhe.
je puruṣhonun chitta sansāramān āsakta chhe, temane māṭe mr̥utyu bhayanun kāraṇ chhe. kāraṇ ke te māne chhe ke ‘mārā sharīrano nāsh thatān, strī – putrādithī viyog thashe. have mane temanā sanyoganun sukh malashe nahi.’ āvā viyoganā duḥkhathī te maraṇathī bahu bīve chhe. 76.
parantu jene potānā ātmamān ja ātmabuddhi chhe te maraṇ najīk āvatān shun kare chhe? te kahe chheḥ —
anvayārtha : — (आत्मनि एव आत्मधीः) ātmasvarūpamān ātmabuddhivāḷo (शरीरगतिं) sharīranī gatine – sharīranā vināshane (आत्मनः अन्यां) ātmāthī bhinna (मन्यते) māne chhe ane (वस्त्रं त्यक्त्वा वस्त्रान्तरग्रहम् इव) maraṇanā avasarane ek vastrane chhoḍī bījā vastranun grahaṇ karavānī jem samajī (निर्भयं मन्यते) potāne nirbhay māne chhe.