138samādhitantra

टीका — पूर्वं प्रथमं दृष्टात्मतत्त्वस्य देहाद्भेदेन प्रतिपन्नात्मस्वरूपस्य प्रारब्धयोगिनः विभात्युन्मत्तवज्जगत् स्वरूपचिंतनविकलत्वाच्छुभेतरचेष्टायुक्तमिदं जगत् नाना – बाह्यविकल्पैरूपेतमुन्मत्तमिव प्रतिभासते । पश्चान्निष्पन्नयोगावस्थायां सत्यां स्वभ्यस्तात्मधियः सुष्टुभावितमात्मस्वरूपं येन तस्य निश्चलात्मस्वरूपमनुभवतो जगद्विषयचिन्ताभावात् काष्ठपाषाणवत्प्रतिभाति । तत्र परमौदासीन्यावलम्बात् ।।८०।। (दृष्टात्मतत्त्वस्य) jene ātmadarshan thayun chhe evā antarātmāne (जगत्) jagat (उन्मत्तवत्) unmatta jevun – pāgal jevun (विभाति) jaṇāy chhe, ane (पश्चात्) pachhīthī arthāt yoganī paripakva avasthāmān, (स्वभ्यस्तात्मधियः) ātmasvarūpanā abhyāsamān paripakvabuddhivāḷā antarātmāne ā (काष्ठपाषाणरूपवत्) kāṣhṭha – pāṣhāṇ jevun (nishcheṣhṭa) bhāse chhe.

ṭīkā : — pratham, jeṇe ātma – tattva jāṇyun chhe arthāt dehathī ātmasvarūp bhinna chhe evun jene pratham gnān thayun chhe tevā yogano ārambh karanār yogīne jagat unmatta jevun (pāgal jevun) lāge chhe – arthāt svarūp – chintananā vikalapaṇāne līdhe shubh – ashubh cheṣhṭāyukta ā jagat vividh bāhya vikalpayukta, unmatta jevun lāge chhe. pachhīthī jyāre yoganī paripakva avasthā thāy, tyāre jene ātmabuddhino sāro abhyās thayo chhe arthāt jeṇe ātmasvarūpanī sārī peṭhe bhāvanā karī chhe, tevā nishchal ātmasvarūpano anubhav karanārane, jagat sambandhī chintānā abhāvane līdhe arthāt param udāsīnapaṇānā avalambanane līdhe te (jagat) kāṣhṭha – pāṣhāṇavat) pratibhāse chhe.

bhāvārtha : — jene sva – paranun bhedagnān thayun chhe tevā antarātmāne, ātmānubhavanī pratham bhūmikāmān arthāt yoganā ārambhakālamān ā sacheṣhṭa ane vikalpārūḍh jagat unmatta jevun – pāgal jevun lāge chhe, parantu bādamān jyāre te yoganā paripakva abhyāsadvārā ātmasvarūpamān sthir thaī jāy chhe, tyāre tene ā jagat sambandhī buddhipūrvak kāī vikalpa ūṭhato nathī, kāraṇ ke tene te samaye nirvikalpa dashā varte chhe.

pratham bhūmikāmān arthāt savikalpa dashāmān gnānīno upayog bāhya padārtho taraph jāy chhe ane tethī vividh vikalapo thāy chhe, parantu jem jem te svarūp – sthiratāno abhyās vadhārato jāy chhe, tem tem upayoganun par taraphanun valaṇ chhūṭatun jāy chhe ane te svarūpamān sthir thato jāy chhe. abhyāsanā baḷe chhevaṭe ātmasvarūpamān upayoganī sthiratā eṭalī jāme chhe ke tene te samaye bāhya jagatno bilakul vichār paṇ āvato nathī.