नन्वात्मना मरणरूपविनाशादुत्तरकालमभावसिद्धेः कथं सर्वदाऽस्तित्वं सिध्येदिति वदन्तं प्रत्याह —
टीका — स्वप्ने स्वप्नावस्थायां दृष्टे विनष्टेऽपि शरीरादौ आत्मनो यथा नाशो नास्ति तथा जागरदृष्टेऽपि जागरे जाग्रदवस्थायां दृष्टे विनष्टेऽपि शरीरादौ आत्मनो नाशो नास्ति । ननु स्वप्नावस्थायां भ्रांतिवशादात्मनो विनाशः प्रतिभातीति चेत्तदेतदन्यत्रापि समानं । न खलु शरीरविनाशे आत्मनो विनाशमभ्रान्ती मन्यते । तस्मादुभयत्राप्यात्मनो विनाशोऽनुपपन्नो विपर्यासाविशेषत् । यथैव हि स्वप्नावस्थायामविद्यमानेऽप्यात्मनो विनाशे विनाशः प्रतिभासत इति विपर्यासः तथा जाग्रदवस्थायामपि ।।१०१।।
maraṇarūp vināshathī uttarakālamān (vināsh pachhī) ātmāno abhāv siddha hoy to tenun sarvadā astitva kevī rīte siddha thāy? evun bolanār prati kahe chheḥ —
anvayārtha : — (स्वप्ने) svapna – avasthāmān (दृष्टे विनष्टे अपि) pratyakṣha jovāmān āvelā sharīrādikano nāsh thavā chhatān (यथा) jem (आत्मनः) ātmāno (नाशः न अस्ति) nāsh thato nathī (यथा) tem (जागरदृष्टे अपि) jāgrat avasthāmān paṇ dekhelā sharīrādikano nāsh thavā chhatān, ātmāno nāsh thato nathī; (विपर्यासाविशेषतः) kāraṇ ke banne avasthāomān viparīt pratibhāsamān kāī pher nathī.
ṭīkā : — svapnamān eṭale svapna – avasthāman dekhavāmān āvelā sharīrādino nāsh thavā chhatān jem ātmāno nāsh thato nathī, tem jāgrat avasthāmān paṇ dekhavāmān āvelā sharīrādino nāsh thavā chhatān, ātmāno nāsh thato nathī. svapna – avasthāmān bhrāntine līdhe ātmāno vināsh pratibhāse chhe em shaṅkā karavāmān āve, to anyatra paṇ (jāgrat avasthāmān paṇ) te samān chhe. bhrānti vināno māṇas, sharīrano vināsh thatān ātmāno vināsh kharekhar mānato nathī. tethī bannemān (svapna avasthāmān ane jāgrat avasthamān) paṇ viparyāsamān (bhrāntimān) pher nahi hovāthī (bhrānti samān hovāthī) ātmāno vināsh nahi hovā chhatān (teno) vināsh pratibhāse chhe, tem evī bhrānti jāgrat avasthāmān paṇ thāy chhe.