tathā jīvamān ajīvanī kalpanā kare chhe, duḥkhadāyī rāgadveṣhādik vibhāvabhāvone sukhadāyī samaje chhe, gnān-vairāgyādi je ātmāne hitakārī chhe tene ahitakārī jāṇī temān aruchi yā doṣh kare chhe, shubh karmaphalane sārān ane ashubh karmaphalane būrān mānī te pratye rāg – dveṣh kare chhe, sharīrano janma thatān potāno janma ane teno nāsh thatān potāno nāsh māne chhe te mithyādraṣhṭi ‘bahirātmā’ chhe.
vaḷī ā sharīrādi jaḍ padārtho pragaṭapaṇe ātmāthī judā chhe, te koī padārtho ātmānā nathī – ātmāthī par (bhinna) ja chhe, chhatān tene potānā mānavā, temaj sharīranī bolavāchālavā vagerenī kriyā hun karun chhun, mane tenāthī lābh – alābh thāy chhe; ā sharīr mārun, hun puruṣh, hun strī, hun rājā, hun raṅk, hun rāgī, hun dveṣhī, hun dhoḷo, hun kāḷo – em bāhya padārthothī potānā ātmāne bhinna nahi jāṇato te par padārthone ja ātmā māne chhe ane mokṣhamārgamān prayojanabhūt jīv ajīvādi tattvonā svarūpamān bhrāntithī pravarte chhe te jīv ‘bahirātmā’ chhe.
par padārthomān ātmabhrāntine līdhe ā agnānī jīv viṣhayonī chāharūp dāvānalamān rātadin jalato rahe chhe, ātmashānti khoī bese chhe, atīndriy chaitanya ātmāne bhūlī bāhya indriy – viṣhayomān mūrchhāī jāy chhe ane ākulatā rahit mokṣha – sukhanī prāpti māṭe koī prayatna karato nathī.
chaitanya lakṣhaṇavāḷo jīv chhe ane tenāthī viparīt lakṣhaṇavāḷo ajīv chhe; ātmāno svabhāv gnātā – draṣhṭā chhe, amūrtik chhe ane sharīrādik paradravya chhe, pudgalapiṇḍarūp chhe, jaḍ chhe, vināshīk chhe; te mārān nathī ane hun teno nathī – evun bhedagnān karanār samyagdraṣhṭi ‘antarātmā’ chhe.
vaḷī te jāṇe chhe ke, ‘hun dehathī bhinna chhun, dehādik mārā nathī, māro to ek gnānadarshan lakṣhaṇarūp shāshvat ātmā ja chhe, bākīnā sanyog lakṣhaṇavāḷā (vyāvahārik bhāvo) je koī bhāvo chhe te badhāy mārāthī bhinna chhe; ātmānā āshraye je gnān – vairāgyarūp bhāv pragaṭe chhe te samvar – nirjarā – mokṣhanun kāraṇ hoī mane hitarūp chhe ane bāhya padārthone āshraye je rāgādi bhāvo thāy chhe te āsrav – bandharūp hoī sansāranun kāraṇ chhe, mane te ahitarūp chhe.’ ā rīte jīvādi tattvone jem chhe tem jāṇīne tenī sāchī pratīti karīne je potānā gnānānand – svarūp ātmāmān ja antarmukh thaīne varte chhe te ‘antarātmā’ chhe.