20samādhitantra
antarātmānā traṇ bhed chhe – uttam antarātmā, madhyam antarātmā ane jaghanya antarātmā.
antaraṅg – bahiraṅg parigrahothī rahit shuddhopayogī ātmadhyānī digambar muni ‘uttam antarātmā’ chhe. ‘ā mahātmā soḷ kaṣhāyonā abhāvadvārā kṣhīṇamoh padavīne prāpta karīne sthit chhe.’
chothā guṇasthānavartī vratarahit samyagdraṣhṭi ātmā ‘jaghanya antarātmā’ kahevāy chhe. ā benī (jaghanya antarātmā ane uttam antarātmānī) madhyamān rahelā sarve ‘madhyam antarātmā’ chhe, arthāt pāñchamānthī agiyāramā guṇasthānavartī jīvo madhyam antarātmā chhe.1
jemaṇe anantagnān – darshanādirūp chaitanya shaktiono pūrṇapaṇe vikās karī sarvagnapad prāpta karyun chhe te ‘paramātmā’ chhe.
paramātmānā be prakār chhe — sakal paramātmā ane nikal paramātmā.
arahant paramātmā te sakal paramātmā chhe ane siddha paramātmā te nikal paramātmā chhe, teo kevalagnānādi anantachatuṣhṭayathī sahit chhe.
arahant paramātmāne chār aghāti karmo bākī chhe. teno kṣhaṇe kṣhaṇe kṣhay thato jāy chhe. temane bahāramān samavasaraṇādi divya vaibhav hoy chhe. temane ichchhā vinā bhavya jīvone kalyāṇarūp divya dhvani chhūṭe chhe. teo param hitopadeshak chhe. param audārik sharīranā sanyog sahit hovāthī teo sakal (kal – sharīr sahit) paramātmā kahevāy chhe.
je gnānāvaraṇādi dravyakarma, rāgādi bhāvakarma ane sharīrādi nokarmathī rahit chhe, shuddhagnānamay chhe, audārik sharīr (kal) rahit chhe, te nirdoṣh ane param pūjya siddha parameṣhṭhī ‘nikal paramātmā’ kahevāy chhe. teo anantakāḷ sudhī anant sukh bhogave chhe.
‘ātmāmān paramānandanī shakti bharī paḍī chhe. bāhya indriy – viṣhayomān vāstavik sukh nathī. em antar pratīti karīne dharmī jīv antarmukh thaīne ātmānā atīndriy sukhano svād le chhe. jem līṇḍīpīparanā dāṇe dāṇe chosaṭh pahorī tīkhāshanī tākāt bharī chhe tem pratyek ātmāno svabhāv paripūrṇa gnān – ānandathī bharelo chhe, paṇ teno vishvās karī antarmukh 1. juo – niyamasār, gu. āvr̥utti – pr̥u. 295