48samādhitantra
टीका — असौ उत्पन्नपुरुषभ्रान्तिः पुरुषाग्रहे पुरुषाभिनिवेशे निवृत्ते विनष्टे सति यथा येन पुरुषाभिनिवेशजनितोपकारापकाराद्युद्यमपरित्यागप्रकारेण । चेष्टते प्रवर्तते । तथाचेष्टोऽस्मि तथा तदुद्यमपरित्यागप्रकारेण चेष्टा यस्यासौ तथाचेष्टोऽस्मि भवाम्यहम् । क्व ? देहादौ । किं विशिष्टः ? विनिवृत्तात्मविभ्रमः विशेषेण निवृत्त आत्मविभ्रमो यस्य । क्व ? देहादौ ।।२२।।
vartamānamān tenun (ātmānun) parignān thatān mārī kevī cheṣhṭā thaī gaī te kahe chheḥ —
anvayārtha : (स्थाणौ) vr̥ukṣhanā ṭhūṇṭhāmān (निवृत्ते पुरुषाग्रहे) ‘ā puruṣh chhe’ evī bhrānti dūr thatān, (यथा)। jevī rīte (असौ) te ( – pūrve bhrāntivāḷo manuṣhya) (चेष्टते) cheṣhṭā kare chhe arthāt tenāthī upakārādinī kalpanāno tyāg kare chhe, (देहादौ) sharīrādimān (विनिवृत्तात्मविभ्रमः) jeno ātmavibhram dūr thayo chhe tevo hun (तथा चेष्टः अस्मि) tevī rīte cheṣhṭā karun chhun.
ṭīkā : (ṭhūṇṭhāmān) puruṣhāgrah arthāt puruṣhābhinivesh nivr̥utta thatān – nāsh pāmatān, jene (ṭhūṇṭhāmān) puruṣhanī bhrānti thaī gaī hatī te (manuṣhya). jevī rīte puruṣhābhiniveshajanit upakār – apakārādithī te pravr̥uttino parityāg karavārūp cheṣhṭā kare chhe – pravarte chhe tevī rīte men cheṣhṭā karī chhe – arthāt te pravr̥uttinā parityāg anurūp jene jevī rīte cheṣhṭā thāy tevī cheṣhṭāvāḷo hun banī gayo chhun.
kyān (kyā viṣhayamān)? dehādimān. kevo (thayo chhun)? jeno ātmavibhram vinivr̥utta thayo chhe tevo – arthāt jeno ātma – vibhram visheṣh karī nivr̥utta thayo chhe tevo – thayo chhun. kyān (kyā viṣhayamān)? dehādimān.
bhāvārtha : jyāre māṇas ṭhūṇṭhāne ṭhūṇṭhun samaje chhe, tyāre pahelān temān puruṣhanī kalpanā