टीका — यस्य शुद्धस्य स्वसंवेद्यस्य रूपस्य । अभावे अनुपलम्भे । सुषुप्तो यथावत्पदार्थपरिज्ञानाभावलक्षणनिद्रया गाढाक्रान्तः । यद् भावे यस्य तत्स्वरूपस्य भावे उपलम्भे । पुनर्व्युत्थितः विशेषेणोत्थितो जागरितोऽहं यथावत्स्वरूपपरिच्छित्तिपरिणत इत्यर्थः । किं विशिष्टं तत्स्वरूपं ? अतीन्द्रियं इन्द्रियैरजन्यमग्राह्यं च । अनिर्देश्यं शब्दविकल्पागोचरत्वादिदंतयाऽनिदन्तया वा निर्देष्टुमशक्यम् । तदेवंविधं स्वरूपं कुतः सिद्धमित्याह-तत्स्वसंवेद्यं तदुक्तप्रकारंस्वरूपं स्वसंवेद्य स्वसंवेदनग्राह्यं अहमस्मीति ।।२४।।
āvī samajaṇathī gnānī bhed – vignān karī ātmasvarūpamān ekāgra thavānī nirantar bhāvanā bhāve chhe. 23.
je ātmāthī tun anubhavamān āve chhe te kevo chhe te kahe chheḥ —
anvayārtha : (यत् अभावे) jenā – shuddhātmasvarūpanā – abhāve (अहं) hun (सुषुप्तः) sūto paḍī rahyo hato – agnān avasthāmān hato, (पुनः) vaḷī (यत् भावे) jenā – shuddhātmasvarūpanā – sadbhāvamān hun (व्युत्थितः) jāgī gayo – yathāvat vastusvarūpane jāṇavā lāgyo, (तत्) te – shuddhātmasvarūp (अतीन्द्रियम्) indriyo dvārā agrāhya (अनिर्देश्यम्) vachanothī agochar (vachanothī na kahī shakāy tevun) ane (स्वसंवेद्यम्) svānubhavagamya chhe; te (अहं अस्मि) hun chhun.
ṭīkā : je shuddha svasamvedyarūpanā abhāve eṭale tenī anupalabdhimān – aprāptimān hun sūto hato – arthāt yathāvat padārtha – parignānano abhāv jenun lakṣhaṇ chhe evī nidrāmān hun gāḍh gherāyelo hato (lapeṭāyelo hato) ane jenā sadbhāvamān arthāt jenā tatsvarūpanā sadbhāvamān – prāptimān (je svarūpano anubhav thatān) hun jāgyo – visheṣhapaṇe jāgr̥ut thayo, arthāt yathāvat svarūpanā parignānasvarūpe hun pariṇamyo – evo artha chhe.