60samādhitantra
टीका — संयम्य स्वविषये गच्छन्ति निरुध्य । कानि ? सर्वेन्द्रियाणि पञ्चापीन्द्रियाणि । तदनन्तरं स्तिमिते स्थिरीभूतेन । अन्तरात्मना मनसा । यत्स्वरूपं भाति । किं कुर्वतः ? क्षणं पश्यतः क्षणमात्रमनुभवतः बहुतरकालं मनसा स्थिरीकर्तुमशक्यत्वात् स्तोककालं मनोनिरोधं कृत्वा पश्यतो यच्चिदानन्दस्वरूपं प्रतिभाति तत्तत्त्वं तद्रूपं तत्त्वं स्वरूपं परमात्मनः ।।३०।।
कस्मिन्नाराधिते तत्स्वरूप – प्राप्तिर्भविष्यतीत्याशङ्कयाह —
anvayārtha : (सर्वेन्द्रियाणि) sarva indriyone (संयम्य) rokīne (स्तिमितेन) sthir thayelā (अन्तरात्माना) antarātmā dvārā (क्षणं प्रपश्यतः) kṣhaṇ mātra jonārane – anubhav karanār jīvane (यत्) je – chidānandasvarūp (भाति) pratibhāse chhe (तत्) te (परमात्मनः तत्त्वम्) paramātmānun svarūp chhe.
ṭīkā : potapotānā viṣhayomān jatī – pravartatī – koṇ (pravartatī)? sarva indriyo, eṭale pāñche indriyo, tene rokīne – nirodhīne, tyārabād sthir thaelā antarātmā vaḍe eṭale man vaḍe je svarūp bhāse chhe, shun karatān? kṣhaṇ vār jotān – kṣhaṇamātra anubhavatān – arthāt bahu kāl sudhī manane sthir karavun ashakya hovāthī thoḍā kalāk sudhī manano nirodh karīne dekhatān – je chidānandasvarūp pratibhāse chhe, te paramātmānun tattva – tadrūp tattva – svarūp chhe.
bhāvārtha : sarva indriyonā viṣhayomān bhamatī – pravartatī chittavr̥uttine rokīne arthāt antarjalpādi saṅkalpa – vikalpothī rahit thaīne, upayogane potānā chidānand svarūpamān sthir karavo. te ātmasvarūpamān sthir thatān paramātmasvarūpano pratibhās thāy chhe.
pāñch indriyonā viṣhayo taraphanun valaṇ chhoḍī ane mananā saṅkalpa – vikalpo toḍī gnānānand svabhāvamān ekāgra thavun – sthir thavun te paramātma – prāptino upāy chhe.
ātmā atīndriy sukhano bhaṇḍār chhe evī draṣhṭi thatān rāganī – vikāranī ruchi tathā indriyonā viṣhayo taraphanī pravr̥utti aṭakī jāy chhe. par taraphanī vr̥utti rokāī jatān, upayog ātmasvarūpamān sthir thāy chhe, ane ātmānā ānandakandano anubhav thāy chhe. ā samyagdarshan chhe ne te ja samādhi chhe. te vaḍe ja paramātmapad pamāy chhe. 30.
konī ārādhanā karavāthī te svarūpanī prāpti thāy? evī āshaṅkā karī kahe chheḥ —