70samādhitantra
टीका — शरीरादौ शुचिस्थिरात्मीयादिज्ञानान्यविद्यास्तासामभ्यासः पुनः पुनः प्रवृत्तिस्तेन जनिताः संस्कारा वासनास्तैः कृत्वा । अवशं विषयेन्द्रियाधीनमनात्मायत्तमित्यर्थः । क्षिप्यते विक्षिप्तं भवति मनः । तदेव मनः ज्ञानसंस्कारैरात्मनः शरीरादिभ्यो भेदज्ञानाभ्यासैः । स्वतः स्वयमेव । तत्त्वे आत्मस्वरूपे अवतिष्ठते ।।३७।।
vaḷī kayā kāraṇathī manano vikṣhep thāy chhe ane kayā kāraṇe teno avikṣhep thāy chhe te kahe chheḥ —
anvayārtha : (अविद्याभ्याससंस्कारैः) avidyānā abhyāsathī utpanna thayelā sanskāro (मनः) man (अवशं) avashapaṇe – svādhīn nahi rahevāthī (क्षिप्यते) vikṣhipta thāy chhe. (तत् एव) te ja man (ज्ञानसंस्कारैः) bhedagnānanā sanskāro dvārā (स्वतः) svataḥ (तत्त्वे) ātmasvarūpamān (अवतिष्ठते) sthir thāy chhe.
ṭīkā : sharīr vagerene pavitra, sthir ane ātmīy (potānun) ādi mānavārūp je avidyā (agnān) teno abhyās arthāt tenī vāramvār pravr̥utti tenāthī utpanna thayelā sanskāro eṭale vāsanāo – te vaḍe karīne avash – arthāt viṣhayo ane indriyone ādhīn eṭale ātmāne ādhīn te man vikṣhep pāme chhe; eṭale vikṣhipta thāy chhe. te ja man, gnānasanskāro vaḍe arthāt ātmāne sharīrādithī bhinna jāṇavārūp abhyās vaḍe, svataḥ eṭale svayam ja tattvamān arthāt ātmasvarūpamān sthir thāy chhe.
bhāvārtha : sharīrādi par padārthomān ātmabuddhi karavī te agnān chhe – avidyā chhe. tenā punaḥ punaḥ pravr̥uttirūp abhyāsathī utpanna thayelā sanskārothī man paravash thaīne – parādhīn thaīne rāgī – dveṣhī banī jāy chhe – vikṣhipta thāy chhe. ā ja man bhed – gnānanā sanskārothī svataḥ eṭale potānī meḷe ātmasvarūpamān sthir thāy chhe.