Show bookmarks Hide bookmarks

नास्ति । तस्य नापमानादयो भवन्ति ।।३८।।

अपमानादिनां चापगम उपायमाह — chhe, parantu jenā manamān vikṣhep thato nathī, tene apamānādi thatān nathī.

bhāvārtha : jenun man rāg – dveṣhādi vikārothī vikṣhipta thāy chhe, tene ja mān – apamānādinī lāgaṇī thāy chhe, parantu jenun man rāgadveṣharūpe pariṇamatun nathī tene apamānādinī lāgaṇī udbhavatī nathī. te mān – apamānamān samabhāve varte chhe.

moh – rāg – dveṣhādi vibhāvomān vartato jīv ja mān – apamānanī kalpanāthī duḥkhī thāy chhe, parantu jenun chitta rāg – dveṣh – mohādi vibhāvothī rahit thaī potānā gnānasvarūpamān sthir thāy chhe tene mān – apamānanī kalpanāo utpanna thatī nathī, kāraṇ ke gnānānandamān līn thatān koṇ bahumān kare chhe koṇ apamān kare chhe – evo vikalpa ja ūṭhato nathī. te gnātā – draṣhṭāpaṇe rahe chhe.

gnānīne shatru – mitra pratye, mān – apamānanā prasaṅge, jīvan ke maraṇanā viṣhayamān ane sansār ke mokṣhamān samabhāv – samadarshitā varte chhe.¹

‘‘gnānabhāvanā chhoḍīne agnānathī je jīv par sanyogamān mān – apamānanī buddhi kare chhe te agnānī chhe. jene gnānasvabhāvanī bhāvanā nathī evā agnānīne ja bāhyadraṣhṭithī ekānt mānaapamānarūp pariṇaman thāy chhe. gnānasvabhāvanī bhāvanāmān gnānīne gnānanun ja pariṇaman thāy chhe, mān – apamānarūp pariṇaman thatun nathī; jarāk rāg – dveṣhanī vr̥utti thāy, tyān te vr̥uttine paṇ gnānathī bhinnarūp ja jāṇe chhe ne gnānasvabhāvanī ja bhāvanā vaḍe gnānanī adhikatārūpe ja pariṇame chhe.’’² 38.

apamānādine dūr karavāno upāyaḥ — 1. ‘‘shatru mitra pratye varte samadarshitā,

2. juo – ‘ātmadharma’.