Page 350 of 642
PDF/HTML Page 381 of 673
single page version
जानन्तः स्वमवध्यबोधवपुषं बोधाच्च्यवन्ते न हि ।।१५४।।
ujjvaḷatāne jāṇatā nathī. mithyādraṣhṭi to bahirātmā chhe, bahārathī ja bhalun būrun māne chhe; antarātmānī gati bahirātmā shun jāṇe? 153.
shlokārthaḥ — [ यत् भय-चलत्-त्रैलोक्य-मुक्त-अध्वनि वज्रे पतति अपि ] jenā bhayathī chalāyamān thatā — khaḷabhaḷī jatā — traṇe lok potāno mārga chhoḍī de chhe evo vajrapāt thavā chhatān, [ अमी ] ā samyagdraṣhṭi jīvo, [ निसर्ग-निर्भयतया ] svabhāvathī ja nirbhay hovāne līdhe, [ सर्वाम् एव शङ्कां विहाय ] samasta shaṅkā chhoḍīne, [ स्वयं स्वम् अवध्य-बोध-वपुषं जानन्तः ] pote potāne (arthāt ātmāne) jenun gnānarūpī sharīr avadhya (arthāt koīthī haṇī shakāy nahi evun) chhe evo jāṇatā thakā, [ बोधात् च्यवन्ते न हि ] gnānathī chyut thatā nathī. [ इदं परं साहसम् सम्यग्द्रष्टयः एव क र्तुं क्षमन्ते ] āvun param sāhas karavāne mātra samyagdraṣhṭio ja samartha chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭi niḥshaṅkitaguṇ sahit hoy chhe tethī game tevā shubhāshubh karmanā uday vakhate paṇ teo gnānarūpe ja pariṇame chhe. jenā bhayathī traṇ lokanā jīvo kampī ūṭhe chhe — khaḷabhaḷī jāy chhe ane potāno mārga chhoḍī de chhe evo vajrapāt thavā chhatān samyagdraṣhṭi jīv potānā svarūpane gnānasharīravāḷun mānato thako gnānathī chalāyamān thato nathī. tene em shaṅkā nathī thatī ke ā vajrapātathī māro nāsh thaī jashe; paryāyano vināsh thāy to ṭhīk ja chhe kāraṇ ke teno to vināshik svabhāv ja chhe. 154.
have ā arthane gāthā dvārā kahe chheḥ —
Page 351 of 642
PDF/HTML Page 382 of 673
single page version
येन नित्यमेव सम्यग्द्रष्टयः सकलकर्मफलनिरभिलाषाः सन्तोऽत्यन्तकर्मनिरपेक्षतया वर्तन्ते, तेन नूनमेते अत्यन्तनिश्शङ्कदारुणाध्यवसायाः सन्तोऽत्यन्तनिर्भयाः सम्भाव्यन्ते ।
श्चिल्लोकं स्वयमेव केवलमयं यल्लोकयत्येककः ।
निश्शङ्कः सततं स्वयं स सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ।।१५५।।
gāthārthaḥ — [ सम्यग्दृष्टयः जीवाः ] samyagdraṣhṭi jīvo [ निश्शङ्काः भवन्ति ] niḥshaṅk hoy chhe [ तेन ] tethī [ निर्भयाः ] nirbhay hoy chhe; [ तु ] ane [ यस्मात् ] kāraṇ ke [ सप्तभयविप्रमुक्ताः ] sapta bhayathī rahit hoy chhe [ तस्मात् ] tethī [ निश्शङ्काः ] niḥshaṅk hoy chhe ( – aḍol hoy chhe).
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭio sadāy sarva karmonān phaḷ pratye nirabhilāṣh hovāthī karma pratye atyant nirapekṣhapaṇe varte chhe, tethī kharekhar teo atyant niḥshaṅk dāruṇ (draḍh) nishchayavāḷā hovāthī atyant nirbhay chhe em sambhāvanā karavāmān āve chhe (arthāt em yogyapaṇe gaṇavāmān āve chhe).
have sāt bhayanān kaḷasharūp kāvyo kahevāmān āve chhe, temān pratham ā lokanā tathā paralokanā em be bhayanun ek kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [ एषः ] ā chitsvarūp lok ja [ विविक्तात्मनः ] bhinna ātmāno (arthāt parathī bhinnapaṇe pariṇamatā ātmāno) [ शाश्वतः एक : सक ल-व्यक्त : लोक : ] shāshvat, ek ane sakalavyakta ( – sarva kāḷe pragaṭ evo) lok chhe; [ यत् ] kāraṇ ke [ के वलम् चित्- लोकं ] mātra chitsvarūp lokane [ अयं स्वयमेव एक क : लोक यति ] ā gnānī ātmā svayamev ekalo avaloke chhe — anubhave chhe. ā chitsvarūp lok ja tāro chhe, [ तद्-अपरः ] tenāthī bījo koī lok — [ अयं लोक : अपरः ] ā lok ke paralok — [ तव न ] tāro nathī em gnānī vichāre chhe, jāṇe chhe, [ तस्य तद्-भीः कु तः अस्ति ] tethī gnānīne ā lokano tathā paralokano
Page 352 of 642
PDF/HTML Page 383 of 673
single page version
निर्भेदोदितवेद्यवेदकबलादेकं सदानाकुलैः ।
निश्शङ्कः सततं स्वयं स सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ।।१५६।।
bhay kyāthī hoy? [ सः स्वयं सततं निश्शङ्कः सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ] te to pote nirantar niḥshaṅk vartato thako sahaj gnānane (potānā gnānasvabhāvane) sadā anubhave chhe.
bhāvārthaḥ — ‘ā bhavamān jīvan paryant anukūḷ sāmagrī raheshe ke nahi?’ evī chintā rahe te ā lokano bhay chhe. ‘parabhavamān mārun shun thashe?’ evī chintā rahe te paralokano bhay chhe. gnānī jāṇe chhe ke — ā chaitanya ja māro ek, nitya lok chhe ke je sarva kāḷe pragaṭ chhe. ā sivāyano bījo koī lok māro nathī. ā māro chaitanyasvarūp lok to koīthī bagāḍyo bagaḍato nathī. āvun jāṇatā gnānīne ā lokano ke paralokano bhay kyāthī hoy? kadī na hoy. te to potāne svābhāvik gnānarūp ja anubhave chhe. 155.
have vedanābhayanun kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [ निर्भेद-उदित-वेद्य-वेदक -बलात् ] abhedasvarūp vartatā vedya-vedakanā baḷathī (arthāt vedya ane vedak abhed ja hoy chhe evī vastusthitinā baḷathī) [ यद् एकं अचलं ज्ञानं स्वयं अनाकु लैः सदा वेद्यते ] ek achaḷ gnān ja svayam nirākuḷ puruṣho vaḍe ( – gnānīo vaḍe) sadā vedāy chhe, [ एषा एका एव हि वेदना ] te ā ek ja vedanā (gnānavedan) gnānīone chhe. (ātmā vedanār chhe ane gnān vedāvāyogya chhe.) [ ज्ञानिनः अन्या आगत-वेदना एव हि न एव भवेत् ] gnānīne bījī koī āvelī ( – pudgalathī thayelī) vedanā hotī ja nathī, [ तद्-भीः कु तः ] tethī tene vedanāno bhay kyāthī hoy? [ सः स्वयं सततं निश्शङ्कः सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ] te to pote nirantar niḥshaṅk vartato thako sahaj gnānane sadā anubhave chhe.
bhāvārthaḥ — sukhaduḥkhane bhogavavun te vedanā chhe. gnānīne potānā ek gnānamātra svarūpano ja bhogavaṭo chhe. te pudgalathī thayelī vedanāne vedanā ja jāṇato nathī. māṭe gnānīne vedanābhay nathī. te to sadā nirbhay vartato thako gnānane anubhave chhe. 156.
Page 353 of 642
PDF/HTML Page 384 of 673
single page version
र्ज्ञानं सत्स्वयमेव तत्किल ततस्त्रातं किमस्यापरैः ।
निश्शङ्कः सततं स्वयं स सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ।।१५७।।
च्छक्त : कोऽपि परः प्रवेष्टुमकृतं ज्ञानं स्वरूपं च नुः ।
निश्शङ्कः सततं स्वयं स सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ।।१५८।।
have arakṣhābhayanun kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [यत् सत् तत् नाशं न उपैति इति वस्तुस्थितिः नियतं व्यक्ता] je sat chhe te nāsh pāmatun nathī evī vastusthiti niyatapaṇe pragaṭ chhe. [तत् ज्ञानं किल स्वयमेव सत् ] ā gnān paṇ svayamev sat (arthāt satsvarūp vastu) chhe (māṭe nāsh pāmatun nathī), [ततः अपरैः अस्य त्रातं किं] tethī vaḷī par vaḍe tenun rakṣhaṇ shun? [अतः अस्य किञ्चन अत्राणं न भवेत् ] ā rīte (gnān potāthī ja rakṣhit hovāthī) tenun jarā paṇ arakṣhaṇ thaī shakatun nathī [ज्ञानिनः तद्-भी कुतः] māṭe (āvun jāṇatā) gnānīne arakṣhāno bhay kyāthī hoy? [सः स्वयं सततं निश्शंकः सहजं ज्ञानं सदा विन्दति] te to pote nirantar niḥshaṅk vartato thako sahaj gnānane sadā anubhave chhe.
bhāvārthaḥ — sattāsvarūp vastuno kadī nāsh thato nathī. gnān paṇ pote sattāsvarūp vastu chhe; tethī te evun nathī ke jenī bījāo vaḍe rakṣhā karavāmān āve to rahe, nahi to naṣhṭa thaī jāy. gnānī ām jāṇato hovāthī tene arakṣhāno bhay nathī; te to niḥshaṅk vartato thako pote potānā svābhāvik gnānane sadā anubhave chhe. 157.
have aguptibhayanun kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [किल स्वं रूपं वस्तुनः परमा गुप्तिः अस्ति] kharekhar vastunun sva-rūp ja (arthāt nij rūp ja) vastunī param ‘gupti’ chhe [यत् स्वरूपे कः अपि परः प्रवेष्टुम् न शक्त :] kāraṇ ke svarūpamān koī bījun pravesh karī shakatun nathī; [च] ane [अकृतं ज्ञानं नुः स्वरूपं] akr̥ut gnān ( – je koīthī karavāmān āvyun nathī evun svābhāvik gnān – ) puruṣhanun arthāt ātmānun
Page 354 of 642
PDF/HTML Page 385 of 673
single page version
ज्ञानं तत्स्वयमेव शाश्वततया नोच्छिद्यते जातुचित् ।
निश्शङ्क सततं स्वयं स सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ।।१५९।।
svarūp chhe; (tethī gnān ātmānī param gupti chhe.) [अतः अस्य न काचन अगुप्तिः भवेत्] māṭe ātmānun jarā paṇ aguptapaṇun nahi hovāthī [ज्ञानिनः तद्-भीः कुतः] gnānīne aguptino bhay kyāthī hoy? [सः स्वयं सततं निश्शंकः सहजं ज्ञानं सदा विन्दति] te to pote nirantar niḥshaṅk vartato thako sahaj gnānane sadā anubhave chhe.
bhāvārthaḥ — ‘gupti’ eṭale jemān koī chor vagere pravesh na karī shake evo killo, bhonyarun vagere; temān prāṇī nirbhayapaṇe vasī shake chhe. evo gupta pradesh na hoy paṇ khullo pradesh hoy to temān rahenār prāṇīne aguptapaṇāne līdhe bhay rahe chhe. gnānī jāṇe chhe ke — vastunā nij svarūpamān koī bījun pravesh karī shakatun nathī māṭe vastunun svarūp ja vastunī param gupti arthāt abhedya killo chhe. puruṣhanun arthāt ātmānun svarūp gnān chhe; te gnānasvarūpamān rahelo ātmā gupta chhe kāraṇ ke gnānasvarūpamān bījun koī praveshī shakatun nathī. āvun jāṇatā gnānīne aguptapaṇāno bhay kyāthī hoy? te to niḥshaṅk vartato thako potānā svābhāvik gnānasvarūpane nirantar anubhave chhe. 158.
have maraṇabhayanun kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [प्राणोच्छेदम् मरणं उदाहरन्ति] prāṇonā nāshane (loko) maraṇ kahe chhe. [अस्य आत्मनः प्राणाः किल ज्ञानं] ā ātmānā prāṇ to nishchayathī gnān chhe. [तत् स्वयमेव शाश्वततया जातुचित् न उच्छिद्यते] te (gnān) svayamev shāshvat hovāthī teno kadāpi nāsh thato nathī; [अतः तस्य मरणं किञ्चन न भवेत्] māṭe ātmānun maraṇ bilakul thatun nathī. [ज्ञानिनः तद्-भीः कुतः] tethī (āvun jāṇatā) gnānīne maraṇano bhay kyāthī hoy? [सः स्वयं सततं निश्शङ्कः सहजं ज्ञानं सदा विन्दति] te to pote nirantar niḥshaṅk vartato thako sahaj gnānane sadā anubhave chhe.
bhāvārthaḥ — indriyādi prāṇo nāsh pāme tene loko maraṇ kahe chhe. parantu ātmāne paramārthe indriyādi prāṇ nathī, tene to gnān prāṇ chhe. gnān avināshī chhe — teno nāsh thato nathī; tethī ātmāne maraṇ nathī. gnānī ām jāṇato hovāthī tene maraṇano bhay nathī; te
Page 355 of 642
PDF/HTML Page 386 of 673
single page version
यावत्तावदिदं सदैव हि भवेन्नात्र द्वितीयोदयः ।
निश्शङ्कः सततं स्वयं स सहजं ज्ञानं सदा विन्दति ।।१६०।।
to niḥshaṅk vartato thako potānā gnānasvarūpane nirantar anubhave chhe. 159.
have ākasmikabhayanun kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [एतत् स्वतः सिद्धं ज्ञानम् किल एकं] ā svataḥsiddha gnān ek chhe, [अनादि] anādi chhe, [अनन्तम्] anant chhe, [अचलं] achaḷ chhe. [इदं यावत् तावत् सदा एव हि भवेत्] te jyān sudhī chhe tyān sudhī sadāy te ja chhe, [अत्र द्वितीयोदयः न] temān bījāno uday nathī. [तत्] māṭe [अत्र आकस्मिकम् किञ्चन न भवेत्] ā gnānamān ākasmik (aṇadhāryun, ekāek) kāī paṇ thatun nathī. [ज्ञानिनः तद्-भीः कुतः] āvun jāṇatā gnānīne akasmātano bhay kyāthī hoy? [सः स्वयं सततं निश्शङ्कः सहजं ज्ञानं सदा विन्दति] te to pote nirantar niḥshaṅk vartato thako sahaj gnānane sadā anubhave chhe.
bhāvārthaḥ — ‘kāī aṇadhāryun aniṣhṭa ekāek utpanna thashe to?’ evo bhay rahe te ākasmikabhay chhe. gnānī jāṇe chhe ke — ātmānun gnān potāthī ja siddha, anādi, anant, achaḷ, ek chhe. temān bījun kāī utpanna thaī shakatun nathī; māṭe temān aṇadhāryun kāī paṇ kyāthī thāy arthāt akasmāt kyāthī bane? āvun jāṇatā gnānīne akasmātano bhay hoto nathī, te to niḥshaṅk vartato thako potānā gnānabhāvane nirantar anubhave chhe.
ā rīte gnānīne sāt bhay hotā nathī. prashnaḥ — aviratasamyagdraṣhṭi ādine paṇ gnānī kahyā chhe ane temane to bhayaprakr̥itino uday hoy chhe tathā tenā nimitte temane bhay thato paṇ jovāmān āve chhe; to pachhī gnānī nirbhay kaī rīte chhe?
samādhānaḥ — bhayaprakr̥itinā udayanā nimittathī gnānīne bhay ūpaje chhe. vaḷī antarāyanā prabaḷ udayathī nirbaḷ hovāne līdhe te bhayanī pīḍā nahi sahī shakavāthī gnānī te bhayano ilāj paṇ kare chhe. parantu tene evo bhay hoto nathī ke jethī jīv svarūpanān gnānashraddhānathī chyut thāy. vaḷī je bhay ūpaje chhe te mohakarmanī bhay nāmanī prakr̥itino doṣh chhe; teno pote
Page 356 of 642
PDF/HTML Page 387 of 673
single page version
पूर्वोपात्तं तदनुभवतो निश्चितं निर्जर्रैव ।।१६१।।
svāmī thaīne kartā thato nathī, gnātā ja rahe chhe. māṭe gnānīne bhay nathī. 160.
have āgaḷanī (samyagdraṣhṭinā niḥshaṅkit ādi chihno viṣhenī) gāthāonī sūchanārūpe kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [टङ्कोत्कीर्ण-स्वरस-निचित-ज्ञान-सर्वस्व-भाजः सम्यग्दृष्टेः] ṭaṅkotkīrṇa evun je nij rasathī bharapūr gnān tenā sarvasvane bhogavanār samyagdraṣhṭine [यद् इह लक्ष्माणि] je niḥshaṅkit ādi chihno chhe te [सकलं कर्म] samasta karmane [घ्नन्ति] haṇe chhe; [तत्] māṭe, [अस्मिन्] karmano uday vartatān chhatān, [तस्य] samyagdraṣhṭine [पुनः] pharīne [कर्मणः बन्धः] karmano bandh [मनाक् अपि] jarā paṇ [नास्ति] thato nathī, [पूर्वोपात्तं] parantu je karma pūrve bandhāyun hatun [तद्-अनुभवतः] tenā udayane bhogavatān tene [निश्चितं] niyamathī [निर्जरा एव] te karmanī nirjarā ja thāy chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭi pūrve bandhāyelī bhay ādi prakr̥itionā udayane bhogave chhe topaṇ 1niḥshaṅkit ādi guṇo vartatā hovāthī tene 2shaṅkādikr̥ut (shaṅkādinā nimitte thato) bandh thato nathī parantu pūrvakarmanī nirjarā ja thāy chhe. 161.
have ā kathanane gāthāo dvārā kahe chhe, temān pratham niḥshaṅkit aṅganī (athavā niḥshaṅkit guṇanī – chihnanī) gāthā kahe chheḥ —
1. niḥshaṅkit = sandeh athavā bhay rahit
2. shaṅkā = sandeh; kalpit bhay.
Page 357 of 642
PDF/HTML Page 388 of 673
single page version
यतो हि सम्यग्द्रष्टिः टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन कर्मबन्धशङ्काकरमिथ्यात्वादि- भावाभावान्निश्शङ्कः, ततोऽस्य शङ्काकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
gāthārthaḥ — [यः चेतयिता] je *chetayitā, [कर्मबन्धमोहकरान्] karmabandh sambandhī moh karanārā (arthāt jīv nishchayathī karma vaḍe bandhāyo chhe evo bhram karanārā) [तान् चतुरः अपि पादान्] mithyātvādi bhāvorūp chāre pāyāne [छिनत्ति] chhede chhe, [सः] te [निश्शङ्कः] niḥshaṅk [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa evā ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe karmabandh sambandhī shaṅkā karanārā (arthāt jīv nishchayathī karma vaḍe bandhāyo chhe evo sandeh athavā bhay karanārā) mithyātvādi bhāvono (tene) abhāv hovāthī, niḥshaṅk chhe tethī tene shaṅkākr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭine je karmano uday āve chhe teno te, svāmitvanā abhāvane līdhe, kartā thato nathī. māṭe bhayaprakr̥itino uday āvatān chhatān paṇ samyagdraṣhṭi jīv niḥshaṅk rahe chhe, svarūpathī chyut thato nathī. ām hovāthī tene shaṅkākr̥ut bandh thato nathī, karma ras āpīne kharī jāy chhe.
have niḥkāṅkṣhit guṇanī gāthā kahe chheḥ —
gāthārthaḥ — [यः चेतयिता] je chetayitā [कर्मफलेषु] karmonān phaḷo pratye [तथा] tathā
* chetayitā = chetanār; jāṇanār-dekhanār; ātmā.
Page 358 of 642
PDF/HTML Page 389 of 673
single page version
यतो हि सम्यग्दृष्टिः टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन सर्वेष्वपि कर्मफलेषु सर्वेषु वस्तुधर्मेषु च कांक्षाभावान्निष्कांक्षः, ततोऽस्य कांक्षाकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
यतो हि सम्यग्दृष्टिः टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन सर्वेष्वपि वस्तुधर्मेषु जुगुप्सा- [सर्वधर्मेषु] sarva dharmo pratye [कांक्षां] kāṅkṣhā [न तु करोति] karato nathī [सः] te [निष्कांक्षः सम्यग्दृष्टिः] niṣhkāṅkṣha samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe badhāy karma- phaḷo pratye tathā badhā vastudharmo pratye kāṅkṣhāno (tene) abhāv hovāthī, niṣhkāṅkṣha (nirvāñchhak) chhe, tethī tene kāṅkṣhākr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭine samasta karmanān phaḷonī vāñchhā nathī; vaḷī tene sarva dharmonī vāñchhā nathī, eṭale ke kanakapaṇun, pāṣhāṇapaṇun vagere tem ja nindā, prashansā ādinān vachan vagere vastudharmonī arthāt pudgalasvabhāvonī tene vāñchhā nathī — temanā pratye samabhāv chhe, athavā to anyamatīoe mānelā anek prakāranā sarvathā ekāntapakṣhī vyavahāradharmonī tene vāñchhā nathī — te dharmono ādar nathī. ā rīte samyagdraṣhṭi vāñchhārahit hovāthī tene vāñchhāthī thato bandh nathī. vartamān pīḍā sahī shakātī nathī tethī tene maṭāḍavānā ilājanī vāñchhā samyagdraṣhṭine chāritramohanā udayane līdhe hoy chhe, parantu te vāñchhāno kartā pote thato nathī, karmano uday jāṇī teno gnātā ja rahe chhe; māṭe vāñchhākr̥ut bandh tene nathī.
have nirvichikitsā guṇanī gāthā kahe chheḥ —
gāthārthaḥ — [यः चेतयिता] je chetayitā [सर्वेषाम् एव] badhāy [धर्माणाम्] dharmo (vastunā svabhāvo) pratye [जुगुप्सां] jugupsā (glāni) [न करोति] karato nathī [सः] te [खलु] nishchayathī [निर्विचिकित्सः] nirvichikitsa ( – vichikitsādoṣh rahit) [सम्यग्दृष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
Page 359 of 642
PDF/HTML Page 390 of 673
single page version
भावान्निर्विचिकित्सः, ततोऽस्य विचिकित्साकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
यतो हि सम्यग्द्रष्टिः टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन सर्वेष्वपि भावेषु मोहाभावादमूढद्रष्टिः, ततोऽस्य मूढद्रष्टिकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe badhāy vastu- dharmo pratye jugupsāno (tene) abhāv hovāthī, nirvichikitsa ( – jugupsā rahit) chhe, tethī tene vichikitsākr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭi vastunā dharmo pratye (arthāt kṣhudhā, tr̥uṣhā, shīt, uṣhṇa ādi bhāvo pratye tathā viṣhṭā ādi malin dravyo pratye) jugupsā karato nathī. jugupsā nāmanī karmaprakr̥itino uday āve chhe topaṇ pote teno kartā thato nathī tethī jugupsākr̥ut bandh tene thato nathī, parantu prakr̥iti ras daīne kharī jāy chhe tethī nirjarā ja thāy chhe.
have amūḍhadraṣhṭi aṅganī gāthā kahe chheḥ —
gāthārthaḥ — [यः चेतयिता] je chetayitā [सर्वभावेषु] sarva bhāvomān [असम्मूढः] amūḍh chhe — [सद्दृष्टिः] yathārtha draṣhṭivāḷo [भवति] chhe, [सः] te [खलु] kharekhar [अमूढद्रष्टिः] amūḍhadraṣhṭi [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe badhāy bhāvomān mohano (tene) abhāv hovāthī, amūḍhadraṣhṭi chhe, tethī tene mūḍhadraṣhṭikr̥ut bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭi sarva padārthonā svarūpane yathārtha jāṇe chhe; tene rāgadveṣhamohano abhāv hovāthī tenī koī padārtha par ayathārtha draṣhṭi paḍatī nathī. chāritramohanā udayathī iṣhṭāniṣhṭa
Page 360 of 642
PDF/HTML Page 391 of 673
single page version
यतो हि सम्यग्द्रष्टिः टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन समस्तात्मशक्तीनामुपबृंहणादुप-
बृंहकः, ततोऽस्य जीवशक्तिदौर्बल्यकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
bhāvo ūpaje topaṇ tene udayanun baḷavānapaṇun jāṇīne te bhāvono pote kartā thato nathī tethī tene mūḍhadraṣhṭikr̥ut bandh thato nathī parantu prakr̥iti ras daīne kharī jatī hovāthī nirjarā ja thāy chhe.
have upagūhan guṇanī gāthā kahe chheḥ —
gāthārthaḥ — [यः] je (chetayitā) [सिद्धभक्ति युक्त :] siddhanī (shuddhātmānī) bhakti sahit chhe [तु] ane [सर्वधर्माणाम् उपगूहनकः] par vastunā sarva dharmone gopavanār chhe (arthāt rāgādi parabhāvomān joḍāto nathī) [सः] te [उपगूहनकारी] upagūhanakārī [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe samasta ātmashaktionī vr̥uddhi karato hovāthī, upabr̥unhak arthāt ātmashaktino vadhāranār chhe, tethī tene jīvanī shaktinī durbaḷatāthī (arthāt mandatāthī) thato bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭi upagūhanaguṇ sahit chhe. upagūhan eṭale gopavavun te. ahīn nishchayanayane pradhān karīne kahyun chhe ke samyagdraṣhṭie potāno upayog siddhabhaktimān joḍelo chhe, ane jyān upayog siddhabhaktimān joḍyo tyān anya dharmo par draṣhṭi ja na rahī tethī te sarva anya dharmono gopavanār chhe ane ātmashaktino vadhāranār chhe.
ā guṇanun bījun nām ‘upabr̥unhaṇ’ paṇ chhe. upabr̥unhaṇ eṭale vadhāravun te. samyagdraṣhṭie potāno upayog siddhanā svarūpamān joḍelo hovāthī tenā ātmānī sarva shaktio vadhe chhe — ātmā puṣhṭa thāy chhe māṭe te upabr̥unhaṇaguṇavāḷo chhe.
ā rīte samyagdraṣhṭine ātmashaktinī vr̥uddhi thatī hovāthī tene durbaḷatāthī je bandh thato
Page 361 of 642
PDF/HTML Page 392 of 673
single page version
यतो हि सम्यग्द्रष्टिः टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन मार्गात्प्रच्युतस्यात्मनो मार्गे एव
स्थितिकरणात् स्थितिकारी, ततोऽस्य मार्गच्यवनकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
hato te thato nathī, nirjarā ja thāy chhe. joke jyān sudhī antarāyano uday chhe tyān sudhī nirbaḷatā chhe topaṇ tenā abhiprāyamān nirbaḷatā nathī, potānī shakti anusār karmanā udayane jītavāno mahān udyam varte chhe.
have sthitikaraṇ guṇanī gāthā kahe chheḥ —
gāthārthaḥ — [यः चेतयिता] je chetayitā [उन्मार्गं गच्छन्तं] unmārge jatā [स्वकम् अपि] potānā ātmāne paṇ [मार्गे] mārgamān [स्थापयति] sthāpe chhe, [सः] te [स्थितिकरणयुक्त :] sthitikaraṇayukta (sthitikaraṇaguṇ sahit) [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe, jo potāno ātmā mārgathī (arthāt samyagdarshan-gnān-chāritrarūp mokṣhamārgathī) chyut thāy to tene mārgamān ja sthit karato hovāthī, sthitikārī chhe, tethī tene mārgathī chyut thavānā kāraṇe thato bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — je, potānā svarūparūpī mokṣhamārgathī chyut thatā potānā ātmāne mārgamān (mokṣhamārgamān) sthit kare te sthitikaraṇaguṇayukta chhe. tene mārgathī chyut thavānā kāraṇe thato bandh nathī parantu uday āvelān karma ras daīne kharī jatān hovāthī nirjarā ja chhe.
Page 362 of 642
PDF/HTML Page 393 of 673
single page version
यतो हि सम्यग्द्रष्टिः टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणां स्व- स्मादभेदबुद्धया सम्यग्दर्शनान्मार्गवत्सलः, ततोऽस्य मार्गानुपलम्भकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
have vātsalya guṇanī gāthā kahe chheḥ —
gāthārthaḥ — [यः] je (chetayitā) [मोक्षमार्गे] mokṣhamārgamān rahelā [त्रयाणां साधूनां] samyagdarshan-gnān-chāritrarūpī traṇ sādhako — sādhano pratye (athavā vyavahāre āchārya, upādhyāy ane muni — e traṇ sādhuo pratye) [वत्सलत्वं करोति] vātsalya kare chhe, [सः] te [वत्सलभावयुतः] vatsalabhāvayukta (vatsalabhāv sahit) [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe samyagdarshan- gnān-chāritrane potāthī abhedabuddhie samyakpaṇe dekhato ( – anubhavato) hovāthī, mārga- vatsal arthāt mokṣhamārga pratye ati prītivāḷo chhe, tethī tene mārganī *anupalabdhithī thato bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — vatsalapaṇun eṭale prītibhāv. je jīv mokṣhamārgarūpī potānā svarūp pratye prītivāḷo – anurāgavāḷo hoy tene mārganī aprāptithī thato bandh nathī, karma ras daīne kharī jatān hovāthī nirjarā ja chhe.
* anupalabdhi = pratyakṣha na hovun te; agnān; aprāpti.
Page 363 of 642
PDF/HTML Page 394 of 673
single page version
यतो हि सम्यग्द्रष्टिः, टङ्कोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन ज्ञानस्य समस्तशक्ति प्रबोधेन प्रभावजननात्प्रभावनाकरः, ततोऽस्य ज्ञानप्रभावनाऽप्रकर्षकृतो नास्ति बन्धः, किन्तु निर्जर्रैव ।
have prabhāvanā guṇanī gāthā kahe chheḥ —
gāthārthaḥ — [यः चेतयिता] je chetayitā [विद्यारथम् आरूढः] vidyārūpī rathamān ārūḍh thayo thako ( – chaḍyo thako) [मनोरथपथेषु] manarūpī rath-panthamān (arthāt gnānarūpī je rathane chālavāno mārga temān) [भ्रमति] bhramaṇ kare chhe, [सः] te [जिनज्ञानप्रभावी] jineshvaranā gnānanī prabhāvanā karanāro [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi [ज्ञातव्यः] jāṇavo.
ṭīkāḥ — kāraṇ ke samyagdraṣhṭi, ṭaṅkotkīrṇa ek gnāyakabhāvamayapaṇāne līdhe gnānanī samasta shaktine pragaṭ karavā – vikasāvavā – phelāvavā vaḍe prabhāv utpanna karato hovāthī, prabhāvanā karanār chhe, tethī tene gnānanī prabhāvanānā aprakarṣhathī (arthāt gnānanī prabhāvanā nahi vadhāravāthī) thato bandh nathī parantu nirjarā ja chhe.
bhāvārthaḥ — prabhāvanā eṭale pragaṭ karavun, udyot karavo vagere; māṭe je potānā gnānane nirantar abhyāsathī pragaṭ kare chhe — vadhāre chhe, tene prabhāvanā aṅg hoy chhe. tene aprabhāvanākr̥ut karmabandh nathī, karma ras daīne kharī jāy chhe tethī nirjarā ja chhe.
ā gāthāmān nishchayaprabhāvanānun svarūp kahyun chhe. jem jinabimbane rathamān sthāpīne nagar, van vageremān pheravī vyavahāraprabhāvanā karavāmān āve chhe, tem je vidyārūpī (gnānarūpī) rathamān ātmāne sthāpī manarūpī (gnānarūpī) mārgamān bhramaṇ kare te gnānanī prabhāvanāyukta samyagdraṣhṭi chhe, te nishchayaprabhāvanā karanār chhe.
ā pramāṇe uparanī gāthāomān samyagdraṣhṭi gnānīne niḥshaṅkit ādi āṭh
Page 364 of 642
PDF/HTML Page 395 of 673
single page version
प्राग्बद्धं तु क्षयमुपनयन् निर्जरोज्जृम्भणेन ।
guṇo nirjarānān kāraṇ kahyā. evī ja rīte anya paṇ samyaktvanā guṇo nirjarānān kāraṇ jāṇavā.
ā granthamān nishchayanayapradhān kathan hovāthī niḥshaṅkit ādi guṇonun nishchay svarūp (sva-āshrit svarūp) ahīn batāvavāmān āvyun chhe. teno saṅkṣhep (sārānsh) ā pramāṇe chhe — je samyagdraṣhṭi ātmā potānān gnān-shraddhānamān niḥshaṅk hoy, bhayanā nimitte svarūpathī ḍage nahi athavā sandehayukta na thāy, tene niḥshaṅkit guṇ hoy chhe. 1. je karmanān phaḷanī vāñchhā na kare tathā anya vastunā dharmonī vāñchhā na kare, tene niḥkāṅkṣhit guṇ hoy chhe. 2. je vastunā dharmo pratye glāni na kare, tene nirvichikitsā guṇ hoy chhe. 3. je svarūpamān mūḍh na hoy, svarūpane yathārtha jāṇe, tene amūḍhadraṣhṭi guṇ hoy chhe. 4. je ātmāne shuddha svarūpamān joḍe, ātmānī shakti vadhāre, anya dharmone gauṇ kare, tene upabr̥unhaṇ athavā upagūhan guṇ hoy chhe. 5. je svarūpathī chyut thatā ātmāne svarūpamān sthāpe, tene sthitikaraṇ guṇ hoy chhe. 6. je potānā svarūp pratye visheṣh anurāg rākhe, tene vātsalya guṇ hoy chhe. 7. je ātmānā gnānaguṇane prakāshit kare — pragaṭ kare, tene prabhāvanā guṇ hoy chhe. 8. ā badhāy guṇo temanā pratipakṣhī doṣho vaḍe je karmabandh thato hato tene thavā detā nathī. vaḷī ā guṇonā sadbhāvamān, chāritramohanā udayarūp shaṅkādi pravarte topaṇ temanī ( – shaṅkādinī) nirjarā ja thaī jāy chhe, navo bandh thato nathī; kāraṇ ke bandh to pradhānatāthī mithyātvanī hayātīmān ja kahyo chhe.
siddhāntamān guṇasthānonī paripāṭīmān chāritramohanā udayanimitte samyagdraṣhṭine je bandh kahyo chhe te paṇ nirjarārūp ja ( – nirjarā samān ja) jāṇavo kāraṇ ke samyagdraṣhṭine jem pūrve mithyātvanā uday vakhate bandhāyelun karma kharī jāy chhe tem navīn bandhāyelun karma paṇ kharī jāy chhe; tene te karmanā svāmīpaṇāno abhāv hovāthī te āgāmī bandharūp nathī, nirjarārūp ja chhe. jevī rīte — koī puruṣh parāyun dravya udhār lāve temān tene mamatvabuddhi nathī, vartamānamān te dravyathī kāī kārya karī levun hoy te karīne karār pramāṇe niyat samaye dhaṇīne āpī de chhe; niyat samay āvatān sudhī te dravya potānā gharamān paḍyun rahe topaṇ te pratye mamatva nahi hovāthī te puruṣhane te dravyanun bandhan nathī, dhaṇīne daī dīdhā barābar ja chhe; tevī ja rīte — gnānī karmadravyane parāyun jāṇato hovāthī tene te pratye mamatva nathī māṭe te mojūd hovā chhatān nirjarī gayā samān ja chhe em jāṇavun.
Page 365 of 642
PDF/HTML Page 396 of 673
single page version
ā niḥshaṅkit ādi āṭh guṇo vyavahāranaye vyavahāramokṣhamārga par nīche pramāṇe lagāvavāḥ — jinavachanamān sandeh na karavo, bhay āvye vyavahār darshan-gnān-chāritrathī ḍagavun nahi, te niḥshaṅkitapaṇun chhe. 1. sansār-deh-bhoganī vāñchhāthī tathā paramatanī vāñchhāthī vyavahār- mokṣhamārgathī ḍagavun nahi te niṣhkāṅkṣhitapaṇun chhe. 2. apavitra, durgandhavāḷī – evī evī vastuonā nimitte vyavahāramokṣhamārganī pravr̥utti pratye glāni na karavī te nirvichikitsā chhe. 3. dev, guru, shāstra, lokanī pravr̥utti, anyamatādikanā tattvārthanun svarūp — ityādimān mūḍhatā na rākhavī, yathārtha jāṇī pravartavun te amūḍhadraṣhṭi chhe. 4. dharmātmāmān karmanā udayathī doṣh āvī jāy to tene gauṇ karavo ane vyavahāramokṣhamārganī pravr̥uttine vadhāravī te upagūhan athavā upabr̥unhaṇ chhe. 5. vyavahāramokṣhamārgathī chyut thatā ātmāne sthit karavo te sthitikaraṇ chhe. 6. vyavahār- mokṣhamārgamān pravartanār par visheṣh anurāg hovo te vātsalya chhe. 7. vyavahāramokṣhamārgano anek upāyo vaḍe udyot karavo te prabhāvanā chhe. 8. ā pramāṇe āṭhe guṇonun svarūp vyavahāranayane pradhān karīne kahyun. ahīn nishchayapradhān kathanamān te vyavahārasvarūpanī gauṇatā chhe. samyaggnānarūp pramāṇadraṣhṭimān banne pradhān chhe. syādvādamatamān kāī virodh nathī.
have, nirjarānun yathārtha svarūp jāṇanār ane karmanā navīn bandhane rokī nirjarā karanār je samyagdraṣhṭi teno mahimā karī nirjarā adhikār pūrṇa kare chheḥ —
shlokārthaḥ — [इति नवम् बन्धं रुन्धन्] e pramāṇe navīn bandhane rokato ane [निजैः अष्टाभिः अङ्गैः सङ्गतः निर्जरा-उज्जृम्भणेन प्राग्बद्धं तु क्षयम् उपनयम्] (pote) potānān āṭh aṅgo sahit hovānā kāraṇe nirjarā pragaṭavāthī pūrvabaddha karmone nāsh karī nākhato [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraṣhṭi jīv [स्वयम्] pote [अतिरसात्] ati rasathī (arthāt nijarasamān masta thayo thako) [आदि-मध्य-अन्तमुक्तं ज्ञानं भूत्वा] ādi-madhya-ant rahit (sarvavyāpak, ekapravāharūp dhārāvāhī) gnānarūp thaīne [गगन-आभोग-रङ्गं विगाह्य] ākāshanā vistārarūpī raṅgabhūmimān avagāhan karīne (arthāt gnān vaḍe samasta gaganamaṇḍaḷamān vyāpīne) [नटति] nr̥itya kare chhe.
bhāvārthaḥ — samyagdraṣhṭine shaṅkādikr̥ut navīn bandh to thato nathī ane pote āṭh aṅgo sahit hovāne līdhe nirjarāno uday hovāthī tene pūrva bandhano nāsh thāy chhe. tethī te dhārāvāhī gnānarūpī rasanun pān karīne, jem koī puruṣh madya pīne magna thayo thako nr̥ityanā akhāḍāmān nr̥itya kare tem, nirmaḷ ākāsharūpī raṅgabhūmimān nr̥itya kare chhe.
Page 366 of 642
PDF/HTML Page 397 of 673
single page version
prashnaḥ — samyagdraṣhṭine nirjarā thāy chhe, bandh thato nathī em tame kahetā āvyā chho. parantu siddhāntamān guṇasthānonī paripāṭīmān avirat samyagdraṣhṭi vagerene bandh kahevāmān āvyo chhe. vaḷī ghātikarmonun kārya ātmānā guṇono ghāt karavānun chhe tethī darshan, gnān, sukh, vīrya — e guṇono ghāt paṇ vidyamān chhe. chāritramohano uday navīn bandh paṇ kare chhe. jo mohanā udayamān paṇ bandh na mānavāmān āve to to mithyādraṣhṭine mithyātva -anantānubandhīno uday hovā chhatān bandh nathī em paṇ kem na manāy?
samādhānaḥ — bandh thavāmān mukhya kāraṇ mithyātva-anantānubandhīno uday ja chhe; ane samyagdraṣhṭine to temanā udayano abhāv chhe. chāritramohanā udayathī joke sukhaguṇano ghāt chhe tathā mithyātva-anantānubandhī sivāy ane temanī sāthe rahenārī anya prakr̥itio sivāy bākīnī ghātikarmonī prakr̥itiono alpa sthiti-anubhāgavāḷo bandh tem ja bākīnī aghātikarmonī prakr̥itiono bandh thāy chhe, topaṇ jevo mithyātva-anantānubandhī sahit thāy chhe tevo nathī thato. anant sansāranun kāraṇ to mithyātva-anantānubandhī ja chhe; temano abhāv thayā pachhī temano bandh thato nathī; ane jyān ātmā gnānī thayo tyān anya bandhanī koṇ gaṇatarī kare? vr̥ukṣhanī jaḍ kapāyā pachhī līlān pāndaḍān rahevānī avadhi keṭalī? māṭe ā adhyātmashāstramān sāmānyapaṇe gnānī-agnānī hovā viṣhe ja pradhān kathan chhe. gnānī thayā pachhī je kāī karma rahyān hoy te sahaj ja maṭatān javānān. nīchenā draṣhṭānt pramāṇe gnānīnun samajavun. koī puruṣh daridra hovāthī jhūmpaḍīmān raheto hato. tene bhāgyanā udayathī dhan sahit moṭā mahelanī prāpti thaī tethī te mahelamān rahevā gayo. joke te mahelamān ghaṇā divasano kacharo bharyo hato topaṇ je divase teṇe āvīne mahelamān pravesh karyo te divasathī ja te mahelano dhaṇī banī gayo, sampadāvān thaī gayo. have kacharo jhāḍavāno chhe te anukrame potānā baḷ anusār jhāḍe chhe. jyāre badho kacharo jhaḍāī jashe ane mahel ujjvaḷ banī jashe tyāre te paramānand bhogavashe. āvī ja rīte gnānīnun jāṇavun. 162.
ṭīkāḥ — ā pramāṇe nirjarā (raṅgabhūmimānthī) bahār nīkaḷī gaī.
bhāvārthaḥ — e rīte, nirjarā ke jeṇe raṅgabhūmimān pravesh karyo hato te potānun svarūp pragaṭ batāvīne bahār nīkaḷī gaī.
Page 367 of 642
PDF/HTML Page 398 of 673
single page version
इति श्रीमदमृतचन्द्रसूरिविरचितायां समयसारव्याख्यायामात्मख्यातौ निर्जराप्ररूपकः षष्ठोऽङ्कः ।।
karma navīn bandhai na tabai ar pūrav bandh jhaḍai vin bhāye;
pūraṇ aṅg sudarshanarūp dharai nit gnān baḍhai nij pāye,
yon shivamārag sādhi nirantar ānandarūp nijātam thāye.
ām shrī samayasāranī (shrīmadbhagavatkundakundāchāryadevapraṇīt shrī samayasār paramāgamanī) shrīmad amr̥utachandrāchāryadevavirachit ātmakhyāti nāmanī ṭīkāmān nirjarāno prarūpak chhaṭhṭho aṅk samāpta thayo.
Page 368 of 642
PDF/HTML Page 399 of 673
single page version
क्रीडन्तं रसभावनिर्भरमहानाटयेन बन्धं धुनत् ।
धीरोदारमनाकुलं निरुपधि ज्ञानं समुन्मज्जति ।।१६३।।
taje teh samabhāvathī, namun sadā tasu pāy.
pratham ṭīkākār kahe chhe ke ‘have bandh pravesh kare chhe’. jem nr̥ityanā akhāḍāmān svāṅg pravesh kare tem raṅgabhūmimān bandhatattvano svāṅg pravesh kare chhe.
tyān pratham ja, sarva tattvone yathārtha jāṇanārun je samyaggnān chhe te bandhane dūr karatun pragaṭ thāy chhe evā arthanun maṅgaḷarūp kāvya kahe chheḥ —
shlokārthaḥ — [राग-उद्गार-महारसेन सकलं जगत् प्रमत्तं कृत्वा] je (bandh) rāganā udayarūpī mahā ras (dārū) vaḍe samasta jagatane pramatta ( – matavālun, gāphel) karīne, [रस-भाव-निर्भर-महा- नाटयेन क्रीडन्तं बन्धं] rasanā bhāvathī (arthāt rāgarūpī ghelachhāthī) bharelā moṭā nr̥itya vaḍe khelī (nāchī) rahyo chhe evā bandhane [धुनत्] uḍāḍī detun — dūr karatun, [ज्ञानं] gnān [समुन्मज्जति] uday pāme chhe. kevun chhe gnān? [आनन्द-अमृत-नित्य-भोजि] ānandarūpī amr̥utanun nitya bhojan karanārun chhe, [सहज-अवस्थां स्फु टं नाटयत्] potānī jāṇanakriyārūp sahaj avasthāne pragaṭ nachāvī rahyun chhe, [धीर-उदारम्] dhīr chhe, udār (arthāt moṭā vistāravāḷun, nishchaḷ) chhe, [अनाकुलं] anākuḷ (arthāt jemān kāī ākuḷatānun kāraṇ nathī evun) chhe, [निरुपधि] nirupadhi (arthāt parigrah rahit, jemān kāī paradravya sambandhī grahaṇatyāg nathī evun) chhe.
Page 369 of 642
PDF/HTML Page 400 of 673
single page version
जह णाम को वि पुरिसो णेहब्भत्तो दु रेणुबहुलम्मि ।
ठाणम्मि ठाइदूण य करेदि सत्थेहिं वायामं ।।२३७।।
छिंददि भिंददि य तहा तालीतलकयलिवंसपिंडीओ ।
सच्चित्ताचित्ताणं करेदि दव्वाणमुवघादं ।।२३८।।
उवघादं कुव्वंतस्स तस्स णाणाविहेहिं करणेहिं ।
णिच्छयदो चिंतेज्ज हु किंपच्चयगो दु रयबंधो ।।२३९।।
जो सो दु णेहभावो तम्हि णरे तेण तस्स रयबंधो ।
णिच्छयदो विण्णेयं ण कायचेट्ठाहिं सेसाहिं ।।२४०।।
एवं मिच्छादिट्ठी वट्टंतो बहुविहासु चिट्ठासु ।
रागादी उवओगे कुव्वंतो लिप्पदि रएण ।।२४१।।
bhāvārthaḥ — bandhatattve raṅgabhūmimān pravesh karyo chhe, tene uḍāvī daīne je gnān pote pragaṭ thaī nr̥itya karashe te gnānano mahimā ā kāvyamān pragaṭ karyo chhe. evā anant gnānasvarūp je ātmā te sadā pragaṭ raho. 163.
have bandhatattvanun svarūp vichāre chhe; temān pratham, bandhanā kāraṇane spaṣhṭa rīte kahe chheḥ —