(वसन्ततिलका)
जीवः करोति यदि पुद्गलकर्म नैव
कस्तर्हि तत्कुरुत इत्यभिशङ्कयैव ।
एतर्हि तीव्ररयमोहनिवर्हणाय
सङ्कीर्त्यते शृणुत पुद्गलकर्मकर्तृ ।।६३।।
सामण्णपच्चया खलु चउरो भण्णंति बंधकत्तारो ।
मिच्छत्तं अविरमणं कसायजोगा य बोद्धव्वा ।।१०९।।
तेसिं पुणो वि य इमो भणिदो भेदो दु तेरसवियप्पो ।
मिच्छादिट्ठीआदी जाव सजोगिस्स चरमंतं ।।११०।।
एदे अचेदणा खलु पोग्गलकम्मुदयसंभवा जम्हा ।
ते जदि करेंति कम्मं ण वि तेसिं वेदगो आदा ।।१११।।
શ્લોકાર્થઃ — ‘[ यदि पुद्गलकर्म जीवः न एव करोति ] જો પુદ્ગલકર્મને જીવ કરતો નથી
[ तर्हि ] તો [ तत् कः कुरुते ] તેને કોણ કરે છે?’ [ इति अभिशङ्कया एव ] એવી આશંકા કરીને,
[ एतर्हि ] હવે [ तीव्र-रय-मोह-निवर्हणाय ] તીવ્ર વેગવાળા મોહનો (કર્તાકર્મપણાના અજ્ઞાનનો)
નાશ કરવા માટે, [ पुद्गलकर्मकर्तृ सङ्कीर्त्यते ] ‘પુદ્ગલકર્મનો કર્તા કોણ છે’ તે કહીએ છીએ;
[ शृणुत ] તે (હે જ્ઞાનના ઇચ્છક પુરુષો!) તમે સાંભળો. ૬૩.
પુદ્ગલકર્મનો કર્તા કોણ છે તે હવે કહે છેઃ —
સામાન્ય પ્રત્યય ચાર નિશ્ચય બંધના કર્તા કહ્યા,
— મિથ્યાત્વ ને અવિરમણ તેમ કષાયયોગો જાણવા. ૧૦૯.
વળી તેમનો પણ વર્ણવ્યો આ ભેદ તેર પ્રકારનો,
— મિથ્યાત્વથી આદિ કરીને ચરમ ભેદ સયોગીનો. ૧૧૦.
પુદ્ગલકરમના ઉદયથી ઉત્પન્ન તેથી અજીવ આ,
તે જો કરે કર્મો ભલે, ભોક્તાય તેનો જીવ ના. ૧૧૧.
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
કર્તાકર્મ અધિકાર
૧૯૧