तत्रास्रवस्वरूपमभिदधाति —
मिच्छत्तं अविरमणं कसायजोगा य सण्णसण्णा दु ।
बहुविहभेया जीवे तस्सेव अणण्णपरिणामा ।।१६४।।
णाणावरणादीयस्स ते दु कम्मस्स कारणं होंति ।
तेसिं पि होदि जीवो य रागदोसादिभावकरो ।।१६५।।
मिथ्यात्वमविरमणं कषाययोगौ च संज्ञासंज्ञास्तु ।
बहुविधभेदा जीवे तस्यैवानन्यपरिणामाः ।।१६४।।
ज्ञानावरणाद्यस्य ते तु कर्मणः कारणं भवन्ति ।
तेषामपि भवति जीवश्च रागद्वेषादिभावकरः ।।१६५।।
रागद्वेषमोहा आस्रवाः इह हि जीवे स्वपरिणामनिमित्ताः अजडत्वे सति चिदाभासाः ।
હવે આસ્રવનું સ્વરૂપ કહે છેઃ —
મિથ્યાત્વ ને અવિરત, કષાયો, યોગ ૧સંજ્ઞ ૨અસંજ્ઞ છે,
૧એ વિવિધ ભેદે જીવમાં, જીવના અનન્ય પરિણામ છે; ૧૬૪.
વળી ૨તેહ જ્ઞાનાવરણઆદિક કર્મનાં કારણ બને,
ને તેમનું પણ જીવ બને જે રાગદ્વેષાદિક કરે. ૧૬૫.
ગાથાર્થઃ — [ मिथ्यात्वम् ] મિથ્યાત્વ, [ अविरमणं ] અવિરમણ, [ कषाययोगौ च ] કષાય
અને યોગ — એ આસ્રવો [ संज्ञासंज्ञाः तु ] સંજ્ઞ (અર્થાત્ ચેતનના વિકાર) પણ છે અને અસંજ્ઞ
(અર્થાત્ પુદ્ગલના વિકાર) પણ છે. [ बहुविधभेदाः ] વિવિધ ભેદવાળા સંજ્ઞ આસ્રવો — [ जीवे ]
કે જેઓ જીવમાં ઉત્પન્ન થાય છે તેઓ — [ तस्य एव ] જીવના જ [ अनन्यपरिणामाः ] અનન્ય
પરિણામ છે. [ ते तु ] વળી અસંજ્ઞ આસ્રવો [ ज्ञानावरणाद्यस्य कर्मणः ] જ્ઞાનાવરણ આદિ કર્મનું
[ कारणं ] કારણ (નિમિત્ત) [ भवन्ति ] થાય છે [ च ] અને [ तेषाम् अपि ] તેમને પણ (અર્થાત્
અસંજ્ઞ આસ્રવોને પણ કર્મબંધનું નિમિત્ત થવામાં) [ रागद्वेषादिभावकरः जीवः ] રાગદ્વેષાદિ ભાવ
કરનારો જીવ [ भवति ] કારણ (નિમિત્ત) થાય છે.
ટીકાઃ — આ જીવમાં રાગ, દ્વેષ અને મોહ — એ આસ્રવો પોતાના પરિણામના નિમિત્તે
થાય છે માટે તેઓ જડ નહિ હોવાથી ચિદાભાસ છે ( – જેમાં ચૈતન્યનો આભાસ છે એવા છે,
ચિદ્વિકાર છે).
૨૬૨
સમયસાર
[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-